باسمه تعالی

چند روز پیش خبری دیدم درباره اینکه یکی از مدعیان علم فیزیک ادعا کرده بود که فیزیک کوانتوم وجود جهان پس از مرگ را ثابت می کند. هر از چند گاهی خبری مانند این مورد پخش میشود و متاسفانه بعضی از کسانی که علاقه ای به علم یا مذهب دارند، اینگونه اخبار را تکرار میکنند. برای من خبری مانند اینکه یک نفر قداره کش وسط چهارراه با قداره عمل بای پس قلب انجام داده، قابل باورتر از چنین خبرهایی است، چون ابزارهایی که جراحان قلب برای جراحی بکار میبرند تا حدودی از نظر کارکرد به قداره شباهت هایی دارد. اما علم فیزیک هیچ ابزاری برای اثبات و رد جهان بعد از مرگ ندارد.

باسمه تعالی

چند روز پیش بود که خبر مختصری از یک کتاب به نام The Half-life of Facts: Why Everything We Know Has an Expiration Date به قلم Samuel Arbesman خواندم. این کتاب را که حدود یک سال پیش چاپ شده، پیدا کردم و خواندم. ایشان که چند سالی است که موفق به اخذ مدرک دکترای خود شده، درباره تغییر تدریجی آنچه که در علوم تجربی به عنوان حقیقت اثبات شده شناخته میشود، مطالعه کرده و در کتاب خود این پدیده را بررسی کرده است. ادعای کتاب این است که حقایق علمی همانند مواد رادیواکتیو دارای نیمه عمر هستند و پس از گذشت زمان نیمه عمر، نیمی از کل حقایق علمی شناخته شده، منقرض شده و با حقایق جدید جایگزین میشوند. ایشان نقل کرده که دو جراح استرالیایی تحقیق کرده بودند که نیمی از آنچه که در زمینه تخصصی خودشان به عنوان حقیقت مسلم شناخته میشود، پس از 45 سال از اعتبار افتاده و تغییر میکنند. این زمان برای زمینه های علمی دیگر متفاوت است، اما اصل بی اعتبار شدن مستمر دانسته های علمی یک واقعیت است.

باسمه تعالی

قصدم از نوشتن این مطلب تشویق به تخلف و دزدی اطلاعات نیست. اما ممکن است موقعیتی پیش آید که بخواهید فایلی را مثلا بوسیله ایمیل ارسال کنید، ولی نگران این باشید که دیگران به محتوای ایمیل شما دسترسی داشته باشند و بتوانند به آن فایل محرمانه دست یابند. یا ممکن است بخواهید مطالب محرمانه ای را در کامپیوتر بگذارید، بدون اینکه حساسیت کسانی را که به آن کامپیوتر دسترسی دارند، را برانگیزید و هرچه جستجو کند، متوجه اینکه شما چیزی را پنهان کرده اید، نشوند. اگر چنین چیزی را تجربه کرده اید، توصیه میکنم بقیه این متن را بخوانید.

باسمه تعالی

در این بخش قصد دارم علل دیگری که در شدت گرفتن پدیده مدعیان دروغین علم و تکنولوژی موثر هستند، را بررسی کنم.

علت دوم:

ایراد اساسی که در رویکرد جامعه به علم و فن در دوره معاصر وجود دارد، این است که علم و فن به جای اینکه راهی برای شناخت بیشتر فعل خداوند متعال و بالنتیجه شناخت بهتر رب جلیل باشد، تنها به عنوان ابزاری برای کسب منافع مادی شناخته میشوند. همین مطلب باعث شیوع وسیطره مدرک گرایی شده است.

وقتی که چیزی ابزار حرص و طمع و تفاخر شود، طبیعتا تقلب نیز در آن راه می یابد.

باسمه تعالي

 به نظر من يك سوء تفاهم خطرناك در بين عموم مردم دنيا درباره ميزان كارايي تكنولوژي ها و قابليت اعتماد به دستاوردهاي تمدن بشري رايج است. بيشتر آدم ها فكر ميكنند اگر در صد سال گذشته هواپيما، تلويزيون، كامپيوتر و صنعت هسته اي و امثالهم اختراع شد، حتما در صد سال آينده چند برابر اين اختراع ها، اختراع و ابتکار خواهد شد.

باسمه تعالی

در روزهای اخیر شاهد بودم که همه خبرگزاری های ایرانی خبر کشف ذره هیگز-بوزون را مخابره کرده بودند. حتی بعضی از آنها سعی کردند نقش دانشمندان ایرانی را در این بزرگ ترین اکتشاف قرن پررنگ نشان دهند. حتی سایت های مدعی دشمن شناسی نیز سعی کردند از غافله عقب نمانند و خبر را با تیتر دستیابی به شواهدی از وجود ذره الهی مخابره کردند. اما پشت پرده این هیاهو چیست؟

تمدن غربی چنین وانمود میکند که با اتخاذ روش علمی تجربی، دیگر نیازی به مذهب نیست و با روش های علم تجربی میشود به همه حقایق جهان دست یافت. ایرادات این رویکرد را در مقاله ای تحت عنوان درباره علم از دیدگاه تمدن غربیتوضیح داده ام.

اساسا اگر قائل به این نباشیم که هر معلولی یک علتی دارد، نمیتوان تعریفی از علم داشت، زیرا علم در واقع شناخت علت هر پدیده است. بنابراین کسی که دم از علم بزند، چاره ای جز این ندارد که معتقد به نظام علی (با کسر ع و تشدید ل) باشد. یعنی هر معلولی، علتی دارد و خود آن علت نیز علت دیگری دارد و به صورت زنجیروار این توالی علل تا بی نهایت ادامه دارد، بدون اینکه تسلسلی در آن راه داشته باشد. یعنی الف علت ب باشد و ب علت الف. بنابراین لازمه تفکر علی، اعتقاد به خالق و وجودی بی نهایت که سلسله علت ها به او ختم میشود، است.

آزمایشگاه Large Hadron Collider) LHC) در سرن نمونه ای کلاسیک از موسسات علمی غربی است. در چنین موسساتی حتما دو طایفه از افراد را میتوان یافت. دسته اول افرادی هستند که بهره ای از علم و فن دارند، ولی یا بخاطر تمرکز شدید بر موضوعات علمی و یا به دلیل بهره هوشی کم و یا ضعف روحی و روانی قادر به ارائه چشم اندازی از کل سیستم و نگاه از بالا به قضایا نیستند. چنین افرادی حتی اگر افرادی باهوش باشند، آن قدر غرق در مسایلی نظیر نتایج آزمایشات، آماده کردن مقاله برای چاپ در مجلات علمی ویا اسم و رسم خود، هستند که هیچ گاه فرصت نمی یابند آزادانه بیاندیشند. در صد بالایی از حدود 10000 محقق و دانشمندی که در این مرکز کار میکنند، جزو این دسته هستند. آخرین آماری که چند سال پیش دیدم خبر از وجود حدود 4000 دانشجوی دکترا می داد که بر روی نتایج حاصل از این مرکز کار میکنند. چنین افرادی ممکن است هر روز از جلوی مجسمه شیوا Shiva در این مرکز بگذرند و اساسا برایشان این سئوال پیش نیاید که مجسمه خدایگان مرگ و نیستی هندوها در جلوی در ورودی این مرکز چه میکند. اگر هم سئوال پیش آید، با توضیحات کودکانه ای مانند شباهت رقص شیوا با حرکات ذرات زیراتمی قانع میشوند.

باسمه تعالی

قبلا در یک مقاله با عنوان روان درمانی غربی درباره اثرات سوء داروهایی که شرکت های بزرگ دارویی برای درمان اختلالات روانی عرضه میکنند، مطالبی آورده بودم. در اینجا فقط قصد دارم چند لینک را معرفی کنم که در این باره بیشتر مطلب عرضه کرده اند.

این لینک بیش از 4800 مورد را لیست کرده که بیمار در اثر مصرف داروی ضد افسردگی و یا پس از قطع مصرف آن، دست به رفتارهای جنون آمیز، خودکشی، ویا کشتارجمعی زده است. البته اثبات ارتباط مستقیم بین مصرف داروهای اختلالات روانی با رفتارهای جنون آمیز از نظر علمی کار آسانی نیست. اما حجم موارد همزمانی مصرف داروها و رفتارهای جنون آمیز هشدار دهنده است. از طرفی دیگر پیدا کردن موردی که شخصی که دست به کشتارجمعی یا خودکشی زده، هیچگونه دارویی مصرف نمیکرده نیز ممکن نیست. موارد دیگری را نیز میتوان نام برد که این سوء ظن را نیز تقویت میکند. مثلا کودکی که بیش از دیگران فعالیت و شور دارد، را به عنوان Hyperactivity disorder تحت درمان قرار میدهند، و مشاهده شده است که بعضا این کودکان به محض قطع دارو دست به خودکشی میزنند. در حالی که اساسا قبل از آن احتمال چنین رفتاری از آنها داده نمیشد.

باسمه تعالی

در دوران عجیبی زندگی می کنیم. دورانی که عده ای چنان قوه خیال عوام را به بازی گرفته اند که باور عمومی را به اینجا رسانده اند که بشر به مرحله ای از رشد تکنولوژی و علم رسیده است که سئوالی بی جواب در اطراف خود نیافته و لذا برای مشغول نگه داشتن ذهن کاوشگر خود باید سراغ کشف علم در کهکشان های دیگر برود و به کشف اسرار خلقت بپردازد. دوران معاصر بیشتر به داستان آلیس در سرزمین عجایب شبیه است.

باسمه تعالی

درباره رابطه و نسبت دین و علوم تجربی مدرن آن قدر حرفهای غلط و گمراه کننده زده شده است که فکر میکنم خوب باشد در چند پاراگراف کوتاه در این زمینه توضیحی ارائه کنم.

باسمه تعالی

در سخنرانی روز اولین فروردین در حرم امام رضا (ع)، آقای خامنه ای درباره نفت و نقش آن اشاره ای داشتند بدین مضمون: