باسمه تعالی

بحث درباره اینکه چرا قرآن معجزه است، باید علمی و دقیق باشد. اما قبل از ورود به بحث و درگیر بررسی شواهد و استدلال‌ها شدن، می‌شود نگاهی کاربردی به قرآن داشت. معجزه رسمی و اصلی رسول الله آوردن قرآن بود و با کمک گرفتن از قرآن، در ظرف مدّت کوتاه 23 سال، چهار کار بزرگ انجام داد که اگر هر کس دیگری در طول تاریخ بشر فقط توانسته باشد یکی از آن کارها را در طی صد سال انجام دهد، جزء مصلحان بزرگ به حساب می آید:

باسمه تعالی

یکی از داستانهای قرآنی که بحثهای شبه فلسفی براه انداخته و باعث شبهه برای عده ای شده، داستان ایوب نبی است. منشاء قصه های رایج در بین مردم، آن چیزی است که از یهودیها نقل شده و به اسرائیلیات معروف است. این قصه چنین است که شیطان به پروردگار عرض میکند که علت شکرگزاری ایوب نعمتهایی فراوانی است که به او داده شده است. لذا درخواست میکند که خدا امور ایوب را به او واگذار کند تا نشان دهد که میشود ایوب را هم به ناشکری واداشت. قصه چنین ادامه پیدا میکند که شیطان جواز تصرف در امور ایوب را میگیرد و شروع به وارد کردن خسارت و عذاب به ایوب میکند. در نهایت ایوب دست به دعا برمیدارد و از خدا میخواهد که دست شیطان را کوتاه کند و امور او را اصلاح کند. یکی از مواردی که باعث شده این قصه در بین مسلمین رواج پیدا کند، سوء برداشت از آیه ۴۱ سوره ص است.

این آیه چنین است:

وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيُّوبَ إِذْ نَادَىٰ رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ

و بنده ما ایوب را یاد کن، هنگامی که پروردگارش را ندا داد که شیطان مرا رنج و عذاب میدهد.

این آیه فقط شکایت ایوب از شیطان را نقل میکند و درباره اینکه بیماری جناب ایوب و مرگ فرزندانش به دست شیطان بوده، چیزی نگفته است. از این آیه نمیشود برداشت کرد که قصه نقل شده از یهودیها، درباره واگذاری امور ایوب به شیطان، درست است. در آیات دیگر درباره ایوب هم هیچ جا از اینکه جناب ایوب از بیماری خود و خسارتهای مادی به خود و خانواده اش شکایت کرده باشد، چیزی نیامده است. یک نبی الهی میداند که رب جلیل بدون حکمت کسی را دچار بلا و رنج نمیکند و بنابراین باید صبور باشد. پس آن چیزی که جناب ایوب از آن شکایت کرده، چیز دیگری است.

در سوره اسراء آیات ۶۴ و ۶۵ آن محدوده ای که به شیطان اجازه فعالیت داده شده را تعریف کرده است و به وضوح بیان کرده که:

إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ

تو هرگز سلطه‌ای بر بندگان من، نخواهی یافت

قطعا پیامبران الهی جزء گروهی از بندگان هستند که شیطان اجازه فریب دادن آنها را ندارد، چه رسد به اینکه بتواند در امور یک نبی تصرف کند و به او خسارت بزند. بنابراین شکایت جناب ایوب میتواند از این باشد که شیطان با فریب اطرافیان او و یا اهالی منطقه ای که در آن زندگی میکرده، قصد گمراه کردن مردم را داشته است و جناب ایوب، به عنوان یک نبی، راضی به این امر نبوده و احساس ناراحتی کرده است.

اختیارات ابلیس برای فریب دادن دیگران، در آیات فوق به موارد زیر محدود شده است:

• با صدا تحریک کردن و درگوشی چیزی را به آنها القا کردن
• اینکه شیطان بتواند از امثال خود کمک بگیرد و کار فریب دادن را گروهی انجام دهند.
• مشارکت در اموال و اولاد کسانی که مال حرام کسب میکنند. شیطان در اموال حرام و فرزندانی که با این اموال رشد کرده اند سهم دارد و خیری در آنها برای صاحبش نیست.
• وعده های دروغ دادن

بنابراین از نظر قرآن به شیطان اجازه بیمار کردن و یا قتل کسی، حتی افراد معمولی، داده نشده است. محدوده کار شیطان وعده دروغ دادن و گول زدن است.

اعتبار بقیه قصه هایی که درباره توصیه همسر جناب ایوب به ذبح گوسفند بدون ذکر نام خدا، و یا فروش گیسوانش برای خرید خوراک، گفته شده هر کدام باید راستی آزمایی شود. آیه ۴۴ سوره ص خطاب به ایوب میگوید که دسته ای از ساقه های گندم (ویا مانند آن را) بگیر و با آن بزن و سوگند خود را نشکن. در این آیه چیزی درباره تعزیر همسر ایوب با این دسته گندم گفته نشده است. آنچه که در بین مردم و حتی مفسران معروف است، بر اساس برداشتهای شخصی و روایاتی است که وجود دارد و حساب آن از بیان قرآن جدا است.

باسمه تعالی

تصوری از قدیم در ذهنم بود مبنی بر این که مردم ایران به مسائل سیاسی علاقه نشان میدهند و نسبت به دیگر ملتها بیشتر اهل سیاست هستند. هرچه زمان بیشتر میگذرد، کمتر شاهدی بر این باور پیدا میکنم. اخبار سیاسی بسیار مهمی در دنیا اتفاق می افتد که هیچ در رسانه های سیاسی ایران بازتاب پیدا نمیکند. حتی کمتر تحلیل قابل اعتنایی از اخبار سیاسی منطقه خاورمیانه میشود در ایران پیدا کرد. به عنوان نمونه در روزهای اخیر طوفانی از خبر در این منطقه رخ داد، که هر کدام از آنها میتوانست برای مدتها تحلیلگران سیاسی را مشغول کند و مردم هم مشتاقانه پیگیر باشند که تاثیرات و عواقب این رخدادها چه خواهد بود. مثلا سفر شاه عربستان به مصر و ترکیه و سفر جانشین ولیعهدش به امارات و اردن در طی دو روز، باید این سئوال را در ذهن همه ایجاد میکرد که چه اتفاقی در حال افتادن است. خبر حضور بمب افکن های بی ۵۲ آمریکایی در پایگاهی در خلیج فارس به بهانه مقابله با داعش، هم خبر کوچکی نبود. واضحا همه میدانند که آمریکا عزم جدی برای بمباران داعش ندارد و اساسا داعش اهداف نظامیی ندارد که ارزش بمباران با بمب افکن داشته باشد. درباره خبر جنگ قره‌باغ و اینکه هدف از این جنگ چیست و چه کشورهایی از آن سود میبرند، به سختی میشود مقاله قابل اعتنایی در رسانه های فارسی پیدا کرد.

آیا تا بحال دیده اید که در یک رسانه فارسی درباره وضعیت احزاب سیاسی کشورهای همسایه ایران، مانند پاکستان و یا ترکمنستان و یا حتی ترکیه، چیزی بنویسند و تاثیر قوت و ضعف گرفتن این احزاب بر روابط این کشورها با ایران را بررسی کنند. اصلا چند حزب سیاسی در پاکستان را ایرانی های اهل سیاست میتوانند نام ببرند؟ 

باسمه تعالی

دلیل بوجود آمدن بسیاری از برداشتهای اشتباه از قرآن، درک پایین عوام و حتی خواص از معانی کلمات و کلام است. درک بعضی از افراد از قرآن در‌ واقع محدود به آن چیزی است که در ذهن خود تخیل میکنند، و یا در داستانها شنیده اند، و به جزئیات معانی کلمات دقت نمیکنند. این اشکال در همه تاریخ وجود داشته و حتی در بین اعراب که قاعدتاً باید با معانی کلمات عربی آشناتر باشند، این کج‌فهمی ها زیاد رخ داده است.

باسمه تعالی

برای ورود به این بحث اول شبهه را باید تعریف کرد. شبهه از نظر لغوی بعنی چیزی که شبیه حق است ویا غلطی که شباهت به درست دارد. اشتباه هم یعنی چیزی را که شباهت به شیئ موردنظر دارد ولی با آن متفاوت است، برگزینیم. اما شک علمی تعریف دقیقتری دارد. شک وقتی شک علمی تلقی میشودکه انسان دو دلیل علمی دارد که نتیجه هر کدام با دیگری متفاوت است و بقول معروف این دو دلیل با هم متعارض هستند. تشخیص اینکه کدام دلیل علمی در کجا معتبر است هم برای آن فرد آسان نیست. چنین حالتی را شک علمی می نامند. ایراد شبهه به قرآن تنها جایی قابل بررسی است که بتوان آنرا شک علمی دانست.

بعضی مواقع شاهدیم که شبهه هایی مطرح می‌شود که مبنای آن مقایسه کار خداوند با احساسات فردی است. مثلاً ممکن است کسی ادعا کند معاذالله خدایی که غضب کند و مردم را بسوزاند، قابل پرستش نیست. واضحا درباره فعل خدا نباید با احساسات انسانی حکم کرد. غضب خدا را با غضب آدمها مقایسه کردن اصلاً بیمعنی است. چنین شبهه هایی را هم نمیتوان در یک جمع علمی مطرح کرد. تنها جایی که بتوان دلیلی بر رد ادعای قرآن آورد، می‌شود اشکال کرد و جواب خواست.

باسمه تعالی

شخصا روزانه صدها خبر را مرور میکنم. اما از بعضی از این خبرها نمیشود به سادگی عبور کرد. یکی از این خبرها خبری بود که در پایگاه هوایی Lemoore در کالیفرنیا اتفاق افتاد. این پایگاه محل استقرار جنگنده بمب افکن های نیروی دریایی آمریکا در منطقه اقیانوس آرام است. تا پایان امسال قرار است این پایگاه مدیریت حدود ۶۰ درصد هواپیماهای جنگی متعلق به ناوهای هواپیمابر  را داشته باشد و هواپیماهای F-35 هم در آینده در آنجا مستقر خواهند شد. قاعدتا مقامات نظامی باید ارزش چنین پایگاهی را بدانند و حداکثر سعی خود در حفظ آن را داشته باشند.

اما چند روز پیش دو نفر که در حال فرار و تعقیب و گریز از دست پلیس بودند، بدون اینکه متوجه باشند که در حال وارد شدن به منطقه نظامی هستند، با سرعت از دروازه های ورودی پایگاه رد میشوند. در ادامه ماشین آنها به بال هواپیمای جنگی F/A-18 سوپرهورنت برخورد میکند. روایت رسمی این است که این تصادف باعث کشته شدن آنها میشود. نگهبانان پایگاه هم بعد از ورود این ماشین دروازه ها را می بندند که حداقل جلوی خروج آنها را بگیرند.

باسمه تعالی

چند روزی است که خبر افشاگری گردش مالی بعضی از سیاستمداران دنیا در خارج از کشورهای خودشان، تحت عنوان مدارک پاناما، در رسانه های دنیا پخش شده است. فکر نمیکنم بر کسی پوشیده باشد که آنها که دستی در تجارت دارند، دوست ندارند که ارقام سنگین مالیات را بپردازند. بنابراین سعی میکنند که گردش های مالی خود را در خارج از کشور خود انجام دهند و حسابهای بانکی خود را جایی نگه دارند که کمتر کسی به آن کار داشته باشد و یا از آن خبر داشته باشد. سیاستمداران هم که برای پیشبرد اهداف سیاسی خود به منابع مالی نیاز دارند، از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین در دنیای امروز اولین چیزی که میشود درباره هر سیاستمداری فرض کرد این است که از طریق افراد خانواده و یا مافیاهایی که ایجاد میکنند، عملیات تجاری انجام دهند و منابع مالی خود را در کشوری کوچک و دورافتاده مخفی کنند.

ماجرای مدارک پاناما هم چیزی از این قبیل است. اما دو نکته خاص در این ماجرا بود که مرا تشویق کرد درباره آن بنویسم. خلاصه روایت رسمی این است که حدود یک سال و نیم پیش هکرها توانستند سایت یک شرکت پانامایی حقوقی و مالی به نام Mossack-Fonseca را هک کنند و در آن نفوذ کنند. آنها بدون اینکه اطلاعات سایت را تخریب کنند، به مرور توانستند تمام دیتابیس این شرکت را کپی برداری کرده و مدارک آن را، که حجم آن بیش از ۲۶۰۰ گیگابایت میشد، دسته بندی و مدون کنند و در اختیار صدها روزنامه نگار قرار دهند و تا نهایت در یک سایت اختصاصی آنرا در اختیار عموم قرار دهند.

باسمه تعالی

روز ۲۰ مارس امسال سایت نیویورک تایمز خبر داده بود که قرار است در روز ۱۹ آوریل معبد بعل در میدان تایمز نیویورک و ترافالگار لندن برپا شود. این معابد قرار است به ارتفاع ۴۸ فوت، درست هم‌اندازه معبد بعل در پالمیرای سوریه که سال پیش به دست داعش تخریب شد، باشد. سال گذشته داعش با تصرف پالمیرا، که به نام تدمُر هم معروف است، این معبد را تخریب کرد. در آن زمان اعتراضات جهانی زیادی به این کار تحت عنوان از دست رفتن میراث جهانی و آثار تاریخی انجام شد. اما همه اینها بهانه بود. واقعیت این است که بت‌پرستی و علی الخصوص پرستش بعل در دوره معاصر هنوز وجود دارد. بلکه در بین رهبران کشورهای غربی بسیار شایع است.

باسمه تعالی

احتمالاً تا بحال در موقعیتی بوده اید که در آن یکی از دوستان و یا آشنایان بیان میکند که دوست داشت آنقدر پول داشته باشد که دیگر به این نیاز نداشته باشد که درباره خرج و هزینه چیزی فکر کند و برای دخل و خرج خود برنامه‌ریزی و حساب و کتاب کند. اگر منظور این فرد این باشد که برای گذران امور خود احتیاج به دیگران نداشته باشد، چنین بینیازی غنا (به کسر اوّل و الف مقصوره) نامیده می‌شود که امری مثبت و در مقابل طمع است و از جمله فضائلی است که موجب تقرب به خداي سبحان است. اما اگر آدم به دنبال این باشد که بتواند هر کاری که دلش خواست بکند، این استغناء نامیده میشود که مقدمه طغیان است و عاقبت خوشی برای آن فرد نخواهد داشت. بنابراین در این مقاله مختصری درباره معنی اصلی کلمه استغناء و تفاوت آن با غنا شرح میدهم.

باسمه تعالی

حدود دو سال پیش بود که در همین وبلاگ درباره خریدن شرکت ساخت روبوتهای نظامی بوستون دینامیکز توسط گوگل نوشته بودم. گوگل با اینکه در سالهای اخیر پیشرفتهای زیادی در زمینه هوش مصنوعی داشته، پس از دو سال دریافته که این کار چندان امیدبخش نمیتواند باشد و در صدد فروش این شرکت و ترک این زمینه است. درک این مطلب از اول کار هم بسیار ساده بود.