باسمه تعالی

ایران در طول تاریخ محل تولد و رشد آدمهای بزرگی بوده؛ و از نظر تعداد آدمهایی که در صحنه علم و عمل حرفی برای گفتن داشتند، از بسیاری از ملتهای دیگر بالاتر است. اما همین مطلب منجر به این توهّم در بین مردم شده که آن‌ها هم سهمی از این فرهیختگی و دانش می‌برند. در حالی که زمینه‌های زیادی را می‌شود نام برد که وضعیت جامعه ایرانی خیلی از متوسط دنیا پایین‌تر است، به حدی که باید همه را دعوت کرد که کمر همت ببندند و سریعاً چاره‌ای بیاندیشند. موضوعی که در اینجا قصد دارم به آن بپردازم این است که نگاه به زندگی ایرانی‌ها به اندازه متوسط مردم دنیا مسئولانه نیست.

باسمه تعالی

دیروز یک ویدیو کلیپ در رابطه با رابطه گناه و زلزله دیدم که بیش از ۴۰۰ هزار نفر آن را مشاهده کرده بودند. هرچند همه آنچه که در این کلیپ ادعا شده، غلط نیست، اما این طرز نگاه به موضوع ایراد دارد و به اصطلاح آدرس غلط دادن است. همین مطلب مشوّقم شد که درباره این موضوع مواردی را عرض کنم.

حرف این ویدیو کلیپ از این قرار بود:

بعضی‌ها میگن گناه میشه زلزله می‌آید. هنوز نمیدانی گناه یعنی چه! گناه این است که بروی روی گسل خانه بسازی. الان خدا علم به ما داده. ما الان میدانیم گسل‌های زمین کجا است. گناه این است که توی تهران ساختمان ۵۰ طبقه را مجوز بدهی که روی گسل ساخته شود. فکر آن را هم نکنی که آن بدبختی که میخواهد آنجا زندگی کند، وقتی زلزله آمد چه کسی باید جواب او را بدهد.

گناه اینهاست. گناه این است که وسط گسل کتابخانه درست کنی. یا نزدیک گسل خانه را با کیفیت درست نکنی. جاهای دیگر ۹ ریشتر زلزله می‌آید و شهر تکان نمی‌خورد. اینجا ۷ ریشتر زلزله آمده، همه چیز نابود شده. معلومه که توش دزدی شده، خلاف شده. گناه اینهاست.

بطور کلی یکی از تکنیک‌های کلاسیک مخدوش کردن یک موضوع، و یا به اصطلاح disinformation، این است که از مسئله‌ای که پیچیده است و جنبه‌های گوناگون دارد، یک تصویر کاریکاتوری میکشند و اصل موضوع را کنار میگذارند. بعد از آنکه آن موضوع به یک کاریکاتور تنزل پیدا کرد، بازی با آن و بی‌ارزش نشان دادن آن در ذهن مردم، آسان است. اگر مردم به این نکته دقت نکنند که بین اصل موضوع و کاریکاتور آن فرق زیادی است، این تکنیک کار خود را میکند. بعضی وقتها افراد، بدون سوء نیت، همین کار را ناخودآگاه می‌کنند.

باسمه تعالی

چندی پیش قسمت کوچکی از سخنرانی آقای رحیم‌پور ازغدی را درباره عنوان همین بحث شنیدم؛ که در آن ایشان درباره علل شیوع غرب‌زدگی در جامعه ایرانی بحث میکردند. به عنوان نمونه ایشان ضعف تولید فکر در داخل را نام بردند و اضافه کردند که وقتی پاسخ به‌ موقع به سئوالات موجود و مفروض داده شود، طبیعتاً زمینه برای توجه به کالای نامرغوب فرهنگ غربی کم میشود. علت دیگری که ایشان نام بردند تحقیر قوه عقلانی جامعه در دوره‌های گذشته توسط بیگانگان و نهادینه کردن «ما نمیتوانیم» بود؛ که باعث شده در همین دوران معاصر نیز تز «ما نمیتوانیم» در جامعه و حتی حکومت طرفداران زیادی داشته باشد.

هرچند مطالعات آسیب‌شناسی در این زمینه لازم، و چنین بحث‌هایی مفید است؛ نگران این شدم که چنین بحث‌هایی در نهایت آسیب‌های دیگری را نیز همراه داشته باشد. لذا برآن شدم که نکاتی را در این نوشته عرض کنم.

آنچه باعث نگرانی‌ام شد این بود که روشن‌فکران مذهبی در هنگام تحلیل قضایا، همان متدولوژی سکولار را اخذ کرده، تحولات اجتماعی را مانند واکنش‌های شیمیایی بررسی کنند؛ و با این کار پیش‌فرض‌های فلسفی آن‌ها را قبول کنند. در این صورت مشخص است که نتایجی خواهند گرفت که در راستای همان تفکرات سکولار است. برای اینکه بتوانم این مطلب را روشن کنم، مجبور شدم در مقاله قبل ماجرای ارائه نتایج آزمایش‌های ژنتیک و اعصاب مجرمین در دادگاه را شرح دهم. پیش‌فرض فلسفی که در ارائه این آزمایش‌ها به دادگاه وجود دارد، این است که انسان ملقمه ای از مواد شیمیایی و هورمون‌ها است و چیزی به نام روح قابل تعریف نیست. نتیجه‌ای که گرفته می‌شود این است که جرم مجرمین منشاء ارادی نداشته و حاصل اختلال ژنتیک یا اعصاب است.

اگر همین رویه را در بحث بررسی عوامل رسوخ غرب‌زدگی داشته، فقط به دنبال عوامل خارجی باشیم، در‌ واقع فرض داشتن روح و نفس برای انسان‌ها، و در کل برای جامعه، را کنار گذاشته‌ایم و آنچه در جامعه رخ میدهد را حاصل جمع تأثیر عوامل خارجی فرض کرده‌ایم. این هم به این معنی است که اول خود غرب‌زده بشویم و بعد بخواهیم پدیده غرب‌زدگی را بررسی کنیم.

بررسی عوامل تاثیرگذار خارجی تا جایی مفید است که نقش اراده انسان، و در مجموع جامعه، را در تعیین سرنوشت خود فراموش نکنیم.

باسمه تعالی

از صده های پیش داستان‌های زیادی درباره رابطه دوستی بین انسان‌ها و دلفین‌ها نقل شده است. بعضی از این داستان‌ها چنان شاعرانه و اغراق‌آمیز است که انگار دلفین‌ها محو تماشای جمال انسان هستند و برای دوستی با او حاضرند به هر طریق ممکن توجهش را جلب کنند. همین مطلب باعث شده که باغ‌وحش‌ها و یا مراکز توریستی، انگیزه‌ این را داشته باشند که با آوردن چند دلفین مشتری‌های بیشتری جلب کنند. مردم بی‌خبر نیز عکس گرفتن با دلفین و شنا کردن در استخری که دلفین‌ها هستند را دوست داشته باشند. لذا برآن شدم که چند نکته را در این زمینه به عرض برسانم، شاید که کمکی به تصحیح این سوء تفاهم باشد.

باسمه تعالی

در شروع قرن گذشته میلادی متوسط امید به زندگی در دنیا بین ۴۰ و ۵۰ سال بود. در پایان این قرن این رقم به حدود ۷۰ سال رسید. تبلیغات شرکت‌های دارویی چنین بود که کشف آنتی‌بیوتیک و استفاده از واکسیناسیون، باعث شد که بیماری‌های واگیردار زیادی، مانند مالاریا، دیفتری ، سل، تب زرد و آبله برای همیشه ریشه‌کن شوند. البته این ادعا هیچ‌وقت اثبات علمی نشد و عامل کم شدن مرگ و میر در اثر این بیماری‌ها، می‌تواند فقط سالم‌سازی آب آشامیدنی و بهبود یافتن بهداشت عمومی باشد. حتی در اواخر قرن بیستم جشن‌هایی برای اعلام ریشه‌کن شدن بعضی از این بیماری‌ها برگزار شد.

اما به تدریج معلوم شد که این یک خیال خام است و این بیماری‌ها به سادگی قابل حذف نیستند.

باسمه تعالی

وقتی که خبر کشته شدن چهار سرباز کلاه سبز آمریکایی در یک کمین در نیجر در روز ۴ اکتبر دررسانه‌ها پخش شد، عکس‌العمل چهره‌های سرشناس کنگره آمریکا این بود که «مگر ما در نیجر نیروی نظامی داریم؟». رسانه‌های بزرگ هم، به جای اینکه درباره دلایل و انگیزه حضور نظامی آمریکا در آفریقا خبر و یا تحلیلی ارائه کنند، به بررسی رفتار ترامپ در رابطه با این حادثه پرداختند و ذهن مردم را از مسائل اهمّ منحرف کردند. همین مطلب باعث شد که این سئوال بیجواب بماند که ارتش آمریکا در آفریقا چه میکند؟

باسمه تعالی

چندی پیش، دو ساعت بعد از این که وبلاگ زادالمسافر را به دو نفر از دوستان در ایران معرفی کردم، آدرس IP این سایت در ایران فیلتر شد و هرگونه تماس با این IP بی‌جواب می‌ماند. ظاهرا در ایران مراکز متعددی متولی فیلتر کردن هستند و هرکدام روش مخصوص خود را دارند. روش مسئول اصلی فیلتر کردن سایتها این است که هنگام دسترسی به سایت فیلتر شده، صفحه‌ای دیگر را نشان دهد تا فیلتر شدن وبلاگ را اطلاع دهد؛ و راه درخواست رفع فیلتر را هم بگوید. اما وبلاگ زادالمسافر را مرکزی فیلتر کرده است که فقط HTTP Request های فرستاده شده به آدرس IP سایت را می‌کشد و به هیچ‌وجه نمیشود فهمید که چه کسی این کار را کرده و یا چطور میشود درخواست رفع فیلتر کرد. حتی انگیزه مرکز فیلتر کننده و اینکه برای چه کسی کار میکنند، هنوز برایم روشن نیست.

اما نکته‌ای که برایم بسیار تعجب‌انگیز بود این است که ایران تنها کشوری نیست که این وبلاگ را فیلتر میکند.

باسمه تعالی

آیا به میزان و اندازه و تعداد بلایای طبیعی اخیر در آمریکا توجه کرده‌اید؟ امسال چهار طوفان بزرگ هاروی و ایرما و ماریا و Nate خسارت‌های فراوانی ایجاد کردند. سه تا از این طوفان‌ها هر کدام در حد متوسط بزرگترین طوفان  هر دهه در قرن گذشته میلادی بودند. امسال سه تا از این طوفان‌های بزرگ تقریبا در یک بازه زمانی کوتاه رخ داد. آتش‌سوزی‌های امسال، هم در آمریکا و هم در کانادا، بی‌سابقه بود. اما آتش سوزی یکشنبه و دوشنبه گذشته در شمال کالیفرنیا، در Santa Rosa و Calistoga چیز دیگری بود. هوای گرم و خشک و باد شدید، بااینکه الان فصل پائیز است،  باعث شد که در سانتاروزا  ۱۵۰۰ ساختمان آتش گرفته و فرصتی برای مقابله با آن نباشد.

باسمه تعالی

جواب این سئوال را نمیدانم و قصد ندارم دراین رابطه خبری بدهم و یا شایعه پخش کنم. اما با اطمینان میتوانم عرض کنم که اخباری که از رسانه‌های مطرح دنیا در این رابطه پخش میشود، همه گمراه‌کننده و به قصد بازی دادن افکار عمومی دنیا است. روایت رسمی این است که شب یکشنبه، اول اکتبر، که حدود ۲۲ هزار نفر برای کنسرت موسیقی جمع شده، و هرکدام بین ۲۰۰ تا ۷۵۰ دلار برای بلیط آن پول داده بودند، Stephen Paddock که فردی ۶۴ ساله و معتاد به قماربازی بود، بیش از ۲۰ اسلحه را به طبقه ۳۲ هتلی در لاس‌وگاس می‌برد و طی ۴ دقیقه بیش از هزار گلوله شلیک کرده، و ۵۹ نفر را کشته و ۵۰۰ و اندی دیگر را زخمی میکند.

باسمه تعالی

در دو دهه گذشته هر وقت درباره اینکه آمریکا در حال از دست دادن موقعیت ابرقدرت بودن است، بحثی پیش می‌آمد، کسانی پیدا می‌شدند که با شدت و حدّت، این حرفها را خیال‌پردازی بخوانند و ادعا کنند که برای دهه‌های زیادی، آمریکا هنوز کدخدای دنیا باقی خواهد ماند. اما چند سالی است که دیگر نشانی از ابرقدرت بلا منازع بودن آمریکا وجود ندارد. حتی دیگر نمیشود آمریکا را یک دولت-ملت دانست، چون دیگر حتی دولت و صنایع نظامی و شرکتهای بزرگ آمریکا کاری به مردم این کشور ندارند. وضعیت عموم مردم در حد کشورهای جهان سوم است و چیزی از طبقه متوسط باقی نمانده است. وضعیت پورتوریکو پس از توفان ماریا دلیل خوبی بر این مدعا است.