باسمه تعالی

قبلا در دو مقاله تحت عنوان نکاتی در باب تصمیم گیری مطالبی را آورده بودم. این مقاله در واقع ادامه همان بحث است.

اگر از هر آدم بالغی، چه جوان و چه پیر، بپرسید که تصمیمات خود را چگونه می گیرند، اکثر قریب به اتفاق آنها پاسخ میدهند که خودشان با عقل خودشان مطالب را بررسی کرده و تصمیم حساب شده میگیرند. شاید باور داشته باشید که دروغ گویی جزء مشخصه های آدمها است. شاید هم قائل به این باشید که آدمها معمولا مرز بین راست و دروغ را تشخیص نمیدهند و متوجه نیستند که وقتی درباره یک واقعیت موجود در جهان خارج از ذهن، از آنها سئوال میشود، تصورهای ذهنی مطلوب خود را نباید ناخودآگاه به جای واقعیت ارائه کنند. بهر حال فرقی در اصل مساله نمیکند که ادعای فوق نمیتواند درست باشد.

باسمه تعالی

همه ما واقف هستیم که روزی رهسپار دیار آخرت خواهیم شد و بنابراین باید تکلیف کارهای ناتمام، حسابهای تسویه نشده و اموال خود را در قالب یک وصیت نامه تعیین کنیم. اما بعضا اتفاق می افتد که افراد چیزی را وصیت میکنند که یا اساسا حق وصیت آنرا ندارند و یا باعث دلخوری و رنجش بازماندگان میشود. لذا بر آن شدم که در حد توان و تجربه خود نکاتی را ذکر کنم.

باسمه تعالی

آیا هنوز کسی پیدا میشود که به این نکته پی نبرده باشد که سردمداران نظم نوین جهانی عزم خود را برای حذف اسلام و کلمه توحید از عالم جزم کرده اند و با دمیدن به آتش اختلافات فرقه های مختلف اسلامی و همچنین اختلافات مسیحیت و اسلام، سعی در تضعیف همه آنها و از رمق انداختنشان دارند؟ اگر این مطلب واضح است، که هست، پس چرا آنها که داعیه دین داری دارند، خود را بازیچه نقشه های دشمنان دین قرار میدهند و اعتقادات بقیه مسلمین را تمسخر میکنند؟ تمسخر دیگران به هر حال عاقلانه نیست، حتی اگر باورهای آنها غلط باشد. به علاوه در دنیایی که این همه اعتقادات خرافی و غلط در تک تک ملتهای جهان یافت میشود، آیا فقط فتواهای وهابی ها و سلفی ها قابل تمسخر است؟

باسمه تعالی

اخبار خشونت پلیس در آمریکا را کمتر خبرگزاری ایرانی گزارش میکند. شبکه های ماهواره ای هم چنین وانمود میکنند که انگار ایران مرکز تمام مشکلات دنیا است و در غرب هیچ مشکلی وجود ندارد. چنین تصویری قطعا دور از واقعیت است. مشکل اصلی جامعه غرب این است که نقش اخلاق در برابر نقش قانون کمرنگ شده است. پرسنل پلیس هم مثل دیگر آحاد جامعه معیار خوب و بد و درست و غلط برایشان قوانین کاری آنها است و دیگر اعمال خود را با ترازوی وجدان و اخلاق نمی سنجند. خبری که اخیرا درباره پسری 18 ساله مبتلا به شیزوفرنی منتشر شد، فقط یکی از نمونه های وحشیگری روزانه پلیس است. ظاهرا پدر و مادر این پسر که نتوانسته بودند او را کنترل کنند، از پلیس کمک خواسته بودند. این پسر 45 کیلویی که از ورود 3 نفر پلیس به خانه ناراحت میشود در برابر آنها مقاومت میکند و دو نفر پلیس او را تحت کنترل در می آورند. پلیس سوم به دو نفر دیگر میگوید که وقت ما محدود است و نمیشود برای کنترل این پسر زیاد وقت گذاشت. بعد اسلحه خود را در می آورد و به او شلیک میکند. پدر و مادر هم در کمال ناباوری مرگ فرزند خود را نظاره میکنند.

باسمه تعالی

چند هفته پیش که شرکت گوگل شرکت سازنده روبوت های نظامی را خرید، برای همه این سئوال پیش آمد که گوگل به دنبال چیست. بعضی ها احتمال دادند که گوگل مثل هر شرکت بزرگ دیگر به دنبال سود است و سود بردن از پروژه های نظامی آمریکا چیزی نیست که از آن صرفنظر کنند. اما وقتی این خبر را در کنار خبر تاسیس شرکت Calico بگذاریم تصویر دیگری به دست می آید. این شرکت به دنبال طولانی کردن عمر انسان و در نهایت جاودانگی است. پروژه های دیگر گوگل مثل هدایت ماشین بدون راننده نیز تکه های دیگر این پازل هستند.

ظاهرا روسای گوگل در کنار برنامه ریزی برای سود بردن، قصد دارند اتوپیای خود را بسازند. شهری که برای انسان های برتری طراحی شده که به جاودانگی دست یافته اند و همه کارهای آنها را روبوت ها انجام میدهند و به انسان هایی که مریض و از کار افتاده میشوند احتیاج ندارند.

درک اینکه کل این ایده، ایده احمقانه ای است کار سختی نیست. حتی اگر با عینک تئوری تکامل به سیستم موجود نگاه کنیم، نتیجه میگیریم که پیر شدن یک نسل و جایگزینی آن با نسل جدید، خود عامل تکامل است و متوقف کردن آن به توقف تکامل منجر میشود. چنین ایده هایی ساخته اذهان مریض و خام است و تاریخ پر از نمونه هایی از این قبیل است که قبلا به شکست منجر شده است.

باسمه تعالی

عنوان این خبر در واقع عنوان مقاله ای است که امروز به آن برخورد کردم. البته اخبار مشابه این خبر را شخصا حدود 9 سال است که شنیده ام و در این باره خبر زیاد است.

باسمه تعالی

چند وقت پیش ویدیو کلیپی دیدم که در آن مردی را برای عمل جراحی بیهوش کرده بودند. این مرد پس از بهوش آمدن کمی طول کشیده بود تا حافظه اش را کامل بازیابی کند و همسرش را که به دیدارش آمده بود، نمیشناخت. مرد که در کمال بهت و حیرت محو تماشای همسر خود شده بود، تعجب خود را از زیبارویی همسر بیان میکرد و از ایشان میپرسید که چه شده که چنان حوریی به دیدار کسی مثل او آمده. همسرش با تعجب به او میگفت که من همسر تو هستم، ولی مرد باور نمیکرد و با ناباوری میپرسید مگر میشود چنان زیبارویی را او بوسیده باشد. همسرش میگفت که ما 7 سال است ازدواج کرده ایم. مرد هم انگار که بلیط بخت آزمایی اش برده باشد، دردش یادش رفته بود و از خوشحالی بهت زده شده بود.

باسمه تعالی

زمانی تفکر غالب این بود که برای ارائه تحلیل سیاسی باید به اطلاعات پشت پرده دست داشت و به دلیل اینکه اخباری که در دسترس مردم قرار میگیرد، خوراکی برای افکار عمومی است و پروپاگاندایی است که از طرف دولت های متبوع به خورد مردم داده میشود، نمیشود از آنها نتیجه درستی گرفت. این حرف هیچ وقت درست نبود، و افراد خبره با بررسی اخبار عادی همیشه میتوانستند سره را از ناسره جدا کنند. ولی غلط بودن این باور در دوره اخیر بیش از همیشه آشکار است. دلیل آن هم این است که همه به مبادی خبر از اطراف و اکناف جهان دسترسی دارند و کسانی در ارائه تحلیل سیاسی از بقیه موفق تر هستند که نکات زیر را بهتر از بقیه در نظر داشته باشند:

باسمه تعالی

در بخش اول تلاش داشتم این مطلب را تشریح کنم که آشنایی با قوانین منطق و تمرین و ممارست در بکارگیری آن، هرچند لازم است اما کافی نیست و شرط مقدماتی آن این است که انسان از نفسی سلیم برخوردار باشد و در نوشته دیگری حدیثی را از امام صادق آورده بودم که در آن 75 لشگری عقل را نام برده بود که در برابر 75 لشگری جهل باید از آنها استفاده کرد تا امکان صحیح فکر کردن وجود داشته باشد. در این بخش قصد دارم این قضیه را از جنبه دیگری بررسی کنم.

همان گونه که اهل علم همه قوانین منطقی را مدون می کنند تا کار خود را در تحلیل قضایا آسان و مدون کنند، کسانی که میخواهند با افکار و اذهان مردم بازی کنند و اذهان آنها را کنترل کنند و یا جنگ روانی راه بیاندازند، نیز روش های مدون و دوره های آموزشی پیچیده ای برای این کار دارند و برای اینکه چگونه ذهن مردم را در تحلیل منطقی به اشتباه بیاندازند، برنامه ریزی می کنند. درست است که اگر کسی نفس خود را تهذیب کرده باشد و کاملا در بکارگیری قوانین منطق متبحر باشد و در بررسی قضایا از حوصله و تعمق کافی برخوردار باشد، از اشتباه مصون می ماند و یا حداقل سریع می تواند اشتباه خود را جبران کند، اما همه  مردم چنین تمرینی ندارند و آشنایی با تکنیک های به اشتباه انداختن ذهن به آنها در تشخیص مقدمات و مصالح فاسد استدلال و همچنین شکل غلط استدلال کمک میکند.

باسمه تعالی

در دانشگاه با اینکه در رشته ای فنی تحصیل می کردم، درسی داشتیم به نام منطق صوری. دلیل گنجاندن چنین درسی در برنامه دانشجویان هم این بود که آنها روش فکر کردن صحیح را یاد گرفته و با قواعد آن آشنا شوند. البته چندان فایده و اثری در آن درس منطق صوری نیافتم. یکی از دلایل آن هم این بود که بیشتر تمرکز درس بر اصطلاحات فنی بود و کمتر به تمرین تفکر صحیح می پرداخت و برخورد دانشجویان هم این بود که فقط نمره درس را بگیرند و از دست آن راحت شوند.

معادل این درس در دانشگاه های غربی به نام Critical Thinking است و دانشجویان اکثر رشته ها موظف به گذراندن آن هستند. تمرکز این درس معمولا به جای اصطلاحات فنی و بررسی اقسام قیاس، روی تمرین منطقی فکر کردن است و با بحث کردن روی مثال های متعدد، نقاط قوت وضعف استدلال ها را بررسی میکنند. دلیل این روش هم این است که دانشجویان اصطلاحات فنی را با گذر اندک زمانی فراموش می کنند، ولی اثر تمرین های صحیح فکر کردن، با دوام تر است. البته به دلایلی که در ذیل بحث خواهد شد، در نهایت دانشجویان غربی هم چندان در فن منطقی و عاقلانه فکر کردن متبحر نمیشوند.