باسمه تعالی

احتمالا کسی که تیتر این مقاله را بخواند، پیش خود فکر خواهد کرد که شاید نویسنده قصد دارد حقایق ثابت شده علمی و آنچه را که همه به چشم خود دیده اند را انکار کند. صنعت هسته ای حداقل 75 سال سابقه دارد و دانشمندان زیادی هستند که عمر خود را در این زمینه صرف کرده اند. لذا هر ادعایی در این زمینه را باید بشود راستی آزمایی کرد. اما لازم است که یکبار دیگر تمام آنچه را که به عنوان حقایق علمی و مشاهدات عینی فرض میکنیم، مرور کرده و کارشناسانه این موضوع را بررسی کنیم تا ارزیابی درستی از این مطلب داشته باشیم.

باسمه تعالی

درباره رابطه با آمریکا دو رویکرد اصلی در ایران وجود دارد. یک گروه معتقدند که دشمنی آمریکا با ایران ریشه در مباحث اعتقادی و عقیدتی دارد و این دشمنی قابل اصلاح نیست. البته شواهد متقن و فراوانی وجود دارد که حاکی از آن است که آمریکا واقعا شیطان بزرگ است و اساسا این سیستم از اول برای پایدار و برقرار ماندن پایه گذاری نشده است و هدف از آن نابودی هرچه بیشتر آحاد بشر و تمدن بشری است.

در مقابل گروه دیگر معتقدند که دولت آمریکا مانند تمام دولتهای دیگر عالم دارای منافع مشخصی است و رقبای بین المللی هم دارد و مانند همه دول دیگر باید با دیدی رئالیستی به همکاری و یا رقابت با دیگران دست بزند. بنابراین وقتی بشود منافع مشترک و همسو با آنها پیدا کرد، زمینه همکاری وجود خواهد داشت و لزومی به ورود به بازی مرگ با آنها نیست. در اینجا قصد دارم درباره اینکه آیا واقعا چنین کاری شدنی است و آیا چنین رویکردی را میشود پراگماتیسم نامید، بحث کنم.

موضوع هسته‌ای علاوه بر اهمیت مباحث فنی از منظر راهبردی و استراتژیک به یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور طی 10-12 سال گذشته تبدیل شده و چگونگی مدیریت این موضوع و آنچه در توافق نهایی احتمالی در سه ماه آینده خواهد گذشت، می‌تواند بر بسیاری از مؤلفه‌های قدرت ملی و امنیت ملی در ایران تأثیرگذار باشد.

به‌منظور بررسی ابعاد مختلف فنی و به‌ویژه راهبردی موضوع هسته‌ای، خبرگزاری تسنیم با دعوت از آقایان فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و مهدی محمدی کارشناس مسائل راهبردی هسته‌ای به واکاوی زوایایی پرداخته است که به نظر می‌رسد برای درک بهتر از "آنچه درباره تأسیسات هسته‌ای و فضای سیاسی کشور در این باره تاکنون گذشته و آنچه در مسیر پیش‌ِرو باید بدان توجه ویژه‌ای داشت" از اهمیت بالایی برخوردار است.

دو کارشناس شناخته شده این حوزه، در این میزگرد که بیش از 2 و نیم ساعت به طول انجامید نکات مهمی را در حوزه تخصصی خود مطرح کردند و گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم بنا دارد با توجه به اولاً اهمیت موضوعات مطرح شده و ثانیاً مطول بودن آنها، این میزگرد را به‌صورت موضوعی و مجزا در چند بخش مختلف به خوانندگان خود تقدیم کند. آنچه در ادامه می‌آید بخش سوم مطالب مطرح شده توسط آقای مهدی محمدی است.

به گزارش «یک بیست»، در مذاکراتی در این سطح استفاده از هر واژه و عبارتی بسیار مهم و قابل تامل جدی است و اکنون که متاسفانه عبارت مبهم «مرتبط با هسته ای» در اسناد توافق آماده است لازم است تا این عبارت مورد مداقه قرار گیرد. با توجه به آنکه تحریم‌هایی که تاثیراتی بر اقتصاد ایران داشته‌اند همگی مصوب آمریکا هستند و از میان تحریم های آمریکا نیز تحریم های مصوب کنگره به مراتب اهمیت بیشتری نسبت به دستورات اجرایی رئیس جمهور آمریکا دارند. از سوی دیگر و به صورت کلی نیز کنگره نقش بسیار تعیین کننده ای در ساختار سیاسی آمریکا دارد. از این رو اقدامات کنگره در قبال مذاکرات هسته ای و بخصوص تفسیر آنها از تحریم های مرتبط با هسته ای قابل توجه و مهم است. در همین راستا الیوت انگل (Eliot Engel – عضو حزب دموکرات) و اد رویس (Ed Royce – عضو حزب جمهوری خواه) نامه‌ای درباره مذاکرات هسته‌ای با ایران خطاب به اوباما تهیه کردند که توسط ۳۴۲ نماینده دیگر کنگره آمریکا از هر دو حزب اصلی آمریکا امضا شد. این نامه که در تاریخ ۱۸ تیر ۹۳ (۹ جولای ۲۰۱۴) به اوباما ارسال شد، با تاکید بر لزوم مشورت کامل با کنگره در مذاکرات هسته‌ای، می‌گوید:

خبرنامه دانشجویان ایران: بر خلاف آنچه عموما گفته شده، آنچه در مذاکرات لوزان اهمیت دارد متن بیانیه پایانی نیست. بیانیه پایانی، خروجی یک سلسله بحث‌های بسیار جزئی و مفصل درباره چارچوب یک توافق جامع (برنامه جامع اقدام مشترک) یا به عبارت دیگر توافق سیاسی روی اصول راه‌حل‌هایی که باید در یک برنامه جامع اقدام مشترک بیاید بوده است.

باسمه تعالی

بالاخره پس از دو روز از پشت سر گذاشتن آخرین مهلت توافق هسته ای، بیانیه مشترک پایانی صادر شد و هر دو طرف ابراز خوشحالی و موفقیت کردند. عکس هایی هم از شادی مردم در خیابان های ایران منتشر شد، و من حیران ماندم که چه چیزی باعث خوشحالی این افراد شده است.

باسمه تعالی

جان کری، وزیر امور سیاسی آمریکا، در پایان دور جاری مذاکرات هسته ای در سخنانی آخرین نتایج این مذاکرات را تشریح کرد. بندهایی از این صحبتها را مناسب دیدم که در اینجا بیاورم تا بعدا بشود با آنچه که طرف ایرانی مذاکره ادعا خواهد کرد، مقایسه شود.

فرازهایی از صحبت جان کری چنین بود:

باسمه تعالی

امروز در پرس تی وی خبری دیدم با این مضمون که ظریف، وزیر خارجه ایران، حصول توافق نهایی در دور جاری مذاکرات را بعید دانسته بود و چنین بیان کرده بود:

ما حداکثر تلاش خود را خواهیم کرد تا از فرصت مذاکرات برای حل مسائل باقیمانده استفاده کنیم تا راه برای حصول توافق نهایی هموار شود.

آیا کسی هست که بتواند به این متخصصان روابط بین الملل بفهماند که حداقل در عرف کشورهای غربی و دیگر قدرتهای مطرح جهان، چیزی به نام توافق نهایی وجود ندارد؟ بر خلاف تصور عموم، آنچه که در قالب موافقت نامه بین قدرتهای جهان توافق میشود، منشوری برای عمل نیست، بلکه فقط بیانگر وضعیت تعادل قوا بین دو طرف توافق است و هر زمانی که در این وضعیت تغییری بوجود آید، باید موافقت نامه به روز شود.

باسمه تعالی

این روزها حرفهای زیادی از احتمال توافق جامع هسته ای بین ایران و غرب شنیده میشود. حتی در بین سیاستمداران منطقه نیز این احساس پدید آمده که ممکن است این توافق به همسویی و اتحادی بین ایران و آمریکا منجر شود. به همین دلیل سعی کرده اند که روابط خود با ایران را تقویت کنند تا در صورت قوی تر شدن موضع ایران در منطقه متضرر نشوند. سفر امیر کویت به ایران نیز متاثر از همین مساله است. صاحبان سرمایه و مدیران شرکت های بزرگ نیز در حال تلاش هستند که از غافله عقب نمانند و از فرصت های تجاری محروم نشوند. لذا هیئت های تجاری زیادی از اروپا و آمریکا به ایران سفر میکنند.

اما آیا واقعا چنین توافق جامعی قابل حصول است و اگر هم به فرض هم چنین توافقی اعلام شود، تبعات آن چه خواهد بود؟

باسمه تعالی

با پایان گرفتن شایعه پایان جهان در 21 دسامبر 2012 شاید خیلی ها فکر میکردند که چنین شایعاتی از رونق بیافتد. اما بازار این قبیل شایعات همانند گذشته داغ است. یکی از دلایل اصلی آن هم این است که سرنخ پخش چنین شایعاتی به دولت های بزرگ جهان، سازمان های جاسوسی و به تعبیری مجریان طرح نظم نوین جهانی برمی گردد، و در پخش چنین شایعاتی کاملا روان شناسانه و حرفه ای عمل میشود.

ماجرای شایعات اخیر از آنجا شروع شد که آمریکا و اسرائیل که به ایران تا پایان سال شمسی قبل برای تعیین تکلیف پرونده هسته ای وقت داده بودند، در پایان سال تصمیم گرفتند که تا انتخاب رئیس جمهور بعدی ایران صبر کنند و بنابراین ضرب العجل خود را سه ماه عقب انداختند و اعلام کردند که تا روز 22 ژوئن صبر خواهند کرد. تا اینجای کار نگرانی خاصی وجود نداشت. دلیل آن هم این بود که برای همه روشن شده بود که دلیل اصلی اینکه آمریکا و اسرائیل تهدیدات خود را عملی نمی کنند این است که دریافته اند که چنین جنگی بسیار پر هزینه است و مردم آمریکا از پرداخت هزینه های جنگ های اخیر خسته شده و آمادگی پذیرش جنگ جدیدی را ندارند.

اما این همه ماجرا نبود.