باسمه تعالی

هر تحول تکنولوژیک باعث تغییراتی در رفتار و ماهیت انسان‌ها میشود. به عنوان نمونه تا قبل از ظهور کامپیوتر، خوش‌نویسی یکی از هنرهای متداول بود و افراد زیادی تمرین خوش‌نویسی میکردند؛ اما به تدریج هنر تایپ کردن جای آن را میگیرد. در گذشته نه چندان قدیم، چنین معمول بود که هر کسی تعداد زیادی بیت شعر بلد باشد تا بتواند با دیگران مشاعره کند. ولی با رواج کامپیوتر و فضای مجازی، حافظه‌ها و قدرت تمرکز فکر به شدت ضعیف شده، و کمتر کسی توان و حوصله حفظ شعر را دارد.

تحولات تکنولوژیک فراوان دیگری نیز رخ داده، و یا در شرف رخ دادن است، که آن‌ها هم تغییرات مهمّی را باعث خواهند شد. هر کدام از این تغییرات تعریفی که از انسان داریم را میتواند کم و بیش متحول کند. به همین دلیل یک زمینه فکری برای بررسی و شناخت انسان آینده و تأثیر پیشرفت‌های تکنولوژیک بر مفهوم انسانیت، بوجود آمده که مباحث مطرح شده در این زمینه، زیر چتر نام Transhumanism یا «مرحله بعدی انسانیت» مطرح میشوند.

بررسی این تحولات از چند جهت ضروری است:

باسمه تعالی

همانطور که همه ما مستحضر هستیم، روند پیشرفت تکنولوژی به سمتی است که هوش مصنوعی به تدریج نقش مهمتری در طراحی همه دستگاهها و ابزارها ایفا میکند. امروزه شاهدیم که دهها هزار هواپیمای بدون سرنشین در حال پرواز در مناطق درگیری در گوشه و کنار عالم هستند و بعضا تصمیم گیری های آنها برای شلیک، بدون تماس با مرکز فرماندهی و بر اساس الگوریتم های هوش مصنوعی است. سیستم های هوشمند و خبره به تدریج در زندگی روزمره مردم هم نقش عمده تری بازی میکنند. خودروهایی که بدون راننده حرکت میکنند، فقط یک نمونه از چنین سیستم هایی است.

اکثر سیستم هایی که در خانه، محیط کار و جامعه با آن سرو کار داریم، در حال هوشمند شدن هستند و تصمیماتی که این سیستم های هوشمند میگیرند، محتمل است که صدماتی را برای افراد به همراه داشته باشد. مراجع قانونی، نه فقط در ایران بلکه در همه دنیا، راهکارهای مدونی برای برخورد با این مسائل ندارند و پیش بینی میشود که با یک سونامی مسائل حقوقی که جوابی برای آن نخواهند داشت، روبرو شوند. چنین مسئله ای را نباید خیلی ساده فرض کرد. شاید دهها سال کار مستمر یک گروه متخصص اهل فن لازم باشد تا بشود راه حل جامع و مدونی ارائه کرد. شخصا از اینکه تا بحال چقدر کار در این زمینه در حوزه ها و دانشگاههای ایران شده خبر ندارم. اما اگر کاری نشده، باید از اهل فن، علی الخصوص علمای حوزوی خواست تا هر چه زودتر کار در این زمینه را شروع کنند.

باسمه تعالی

قبلا راجع به روبوتهایی که به جای انسان کار بازاریابی تلفنی و پاسخگویی تلفنی به مشتریان را انجام میدهند، نوشته بودم. البته منظور از روبوت دستگاهی است که میتواند یک کار را مکررا انجام دهد و مصداق چنین روبوتی میتواند فقط یک برنامه کامپیوتری باشد. به عنوان نمونه به موتورهای جستجوگر اینترنتی هم روبوت میگویند.

اما خبر دیگری را ملاحظه کردم که به نظرم جالب توجه آمد و آن این بود که بسیاری از اخبار و مقالاتی که در خبرگزاری های بزرگ منتشر میشود، توسط ژورنالیستها نوشته نمیشود، بلکه محصول برنامه های هوش مصنوعی است که اصطلاحا به آن روبوت اطلاق میشود.