باسمه تعالی
برای آن‌هایی که واقعاً میخواهند درباره آینده پیش روی اقتصاد آمریکا مطالعه کنند و به دوراز حب و بغض و اظهارنظرهای شخصی، تصویری دقیق داشته باشند، مقاله دو هفته پیش آقای David Stockman قابل توصیه است. [1] ایشان دو دوره نماینده کنگره و در زمان رونالد ریگان یکی از مدیران مالی کاخ سفید بود. در اینجا خلاصه‌ای از مطالب مهم این مقاله را می‌آورم:
باسمه تعالی
در دو دهه گذشته هر وقت درباره اینکه آمریکا در حال از دست دادن موقعیت ابرقدرت بودن است، بحثی پیش می‌آمد، کسانی پیدا می‌شدند که با شدت و حدّت، این حرفها را خیال‌پردازی بخوانند و ادعا کنند که برای دهه‌های زیادی، آمریکا هنوز کدخدای دنیا باقی خواهد ماند. اما چند سالی است که دیگر نشانی از ابرقدرت بلا منازع بودن آمریکا وجود ندارد. حتی دیگر نمیشود آمریکا را یک دولت-ملت دانست، چون دیگر حتی دولت و صنایع نظامی و شرکتهای بزرگ آمریکا کاری به مردم این کشور ندارند. وضعیت عموم مردم در حد کشورهای جهان سوم است و چیزی از طبقه متوسط باقی نمانده است. وضعیت پورتوریکو پس از توفان ماریا دلیل خوبی بر این مدعا است.
باسمه تعالی
یکی از نشانه‌های خرابی اوضاع اقتصادی مردم در غرب این است که کمتر به فروشگاه می‌روند و کمتر خرید میکنند. همین عامل باعث میشود که فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ به تدریج شعبه‌های خود را کم کنند و یا کلا ورشکسته شوند. این هفته Toys R’ Us، بزرگترین فروشگاه اسباب‌بازی آمریکای شمالی، درخواست ثبت وضعیت ورشکستگی کرد. فروشگاه زنجیره‌ای Sears تا پایان آگوست، ۱۸۰ فروشگاه بزررگ خود را بست و بزودی ۱۵۰ تای دیگر را خواهد بست. فروشگاه K-Mart نیز قصد دارد ۲۸ فروشگاه را تعطیل کند. فروشگاه Gap نیز میخواهد ۲۰۰ شعبه خود را جمع کند. در جمع در سال ۲۰۱۷ حدود ۳۵۰۰ شعبه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بسته خواهد شد. سایت Clark.com لیست کاملی از این فروشگاه‌ها را تهیه کرده است.
در سال ۲۰۰۰ حباب دات‌کام، و در سال ۲۰۰۷ حباب قیمت خانه‌ها ترکید و انتظار می‌رفت که یک حباب اقتصادی دیگر نیز تا حالا ترکیده باشد. اما این دفعه خیلی متفاوت است. چون در این سالها حباب‌های زیادی ایجاد شده و همه آنها با هم خواهد ترکید.
باسمه تعالی
چند روز پیش، هشتم سپتامبر، زلزله‌ای به قدرت ۸.۱ ریشتر در سواحل مکزیک رخ داد. کل سواحل اقیانوس آرام را حلقه آتش و یا Ring of Fire می‌نامند و معمولا وقوع زلزله در یک نقطه از این مسیر، زلزله و یا فوران آتش‌فشان در نقاط دیگر آن را به همراه دارد. دیروز زلزله دیگری در مکزیک، به قدرت ۷.۱ ریشتر رخ داد که تلفات قابل توجهی به همراه داشت. متعاقب آن زلزله دیگری در ژاپن به قدرت ۶.۱ ریشتر و زلزله‌ای در نیوزیلند به همان شدت رخ داد. در وانوآتو در شرق استرالیا زلزله ای با قدرت ۶.۴ و در اندونزی نیز زلزله‌ای با قدرت ۵.۷ رخ داد. همزمان با زلزله در مکزیک آتش‌فشان Popocatepetl نیز فوران کرد. فرماندار بالی در اندونزی نیز هشدار داده که آتش‌فشان گانانگ‌آگونگ نیز در شرف شروع فعالیت خود است و ساکنان خود را برای فرار آماده کنند. این حوادث احتمال وقوع زلزله در دیگر نقاط حلقه آتش، مانند ساحل غربی کانادا و ایالات واشنگتن و اورگان، را تقویت میکند.
اما این همه اخبار اتفاقات غیر عادی نبود.
باسمه تعالی
در خبر قبل درباره وسعت خرابی توفان هاروی نوشتم و دراین‌باره بحث کردم که دامنه خسارات به حدی است که میتواند شروع یک دوره رکود شدید اقتصادی در آمریکا را کلید بزند. حال توفان Irma، که قویترین توفان ثبت شده در تاریخ معاصر است، در حال نزدیک شدن به فلوریدا است و برآورد میشود که از روی شهر میامی رد شود. اگر این برآورد صحیح باشد، میتوان پیش‌بینی کرد که به شهر میامی به‌قدری خسارت وارد شود که دیگر نتواند به حالت سابق برگردد.
توفان کاترینا در سال ۲۰۰۵، محلات زیادی از شهر نیواورلئان را چنان تخریب کرد که سکنه آن برای همیشه از آن منطقه مهاجرت کردند و دیگر بازسازی نشد. احتمال زیادی وجود دارد که توفان ایرما نیز با میامی چنین کند. نکته غیر معمول این است که توفان Jose نیز درست پشت سر ایرما و در همان مسیر در حال حرکت به سمت سواحل آمریکا است.
باسمه تعالی
امسال خبرهای آب‌وهوا و حوادث طبیعی چندان به روال معمول نیست. منتها این‌گونه خبرها بازتاب آن‌چنانی در بین مردم ندارد. نمونه آن طوفان اخیر هاروی Harvey در تگزاس بود که خسارات زیادی به هوستون، چهارمین شهر بزرگ آمریکا و یکی از قطبهای صنعتی این کشور، زد. مجموع خسارتهای برآورد شده این طوفان حداقل ۱۹۰ میلیارد دلار بوده که معادل خسارت طوفان‌های کاترینا (۲۰۰۵) و سندی است. جدا از رقم خسارتها، میزان بارندگی در آن منطقه در طی ۴۸ ساعت بطور میانگین ۱۲۵ سانتیمتر بود که از نظر آماری یک رکورد سیل هزار ساله محسوب میشود. این طوفان هوستون را برای چندین هفته و یا ماه آینده غیر قابل سکونت کرده و احتمال میرود که رقم خسارتها به حدی برسد که شرکتهای بزرگ بیمه ورشکسته شوند و همین مسئله باعث سقوط ارزش سهام و یک دوره رکود اقتصادی جدید شود. طوفان هاروی باعث شد که حدود ۸۰۰ هزار نفر مجبور به ترک خانه‌های خود شوند و حدود یک میلیون نفر دیگر نیز داوطلبانه منطقه را ترک کنند.
یکی از اتفاقاتی که در اثر این طوفان رخ داد این بود که چند کارخانه مواد شیمیایی، از جمله Arkema، آسیب دیده، مواد سمی ذخیره شده در آنها از طریق آبهای جاری شده در سیل پخش شد. عواقب و دامنه و اثرات این رخداد احتمالا در هفته‌های آینده روشن‌تر خواهد شد.
نکته این است که این طوفان بدترین خبر آب‌وهوای امسال نبود.
باسمه تعالی
این روزها خبرهای متعددی درباره عزم ایران در توسعه قدرت دریایی خود به گوش میرسد. اما به نظرم میرسد که نکته‌ای در اینجا مغفول مانده و آن این است که لازمه حضور در آبهای بین‌المللی داشتن ناوگانی از کشتیهای تجاری و ماهیگیری است که در همه آبهای آزاد فعالیت کنند.
عبارات زیر را به نقل از جام‌نیوز آورده‌ام تا مقدمه‌ای برای بحث باشد:
باسمه تعالی
با مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا و پیروزی ترامپ موجی از تظاهرات مردمی و درگیری‌های خیابانی در شهرهای آمریکا براه افتاد. اما بخش قابل توجه خبرهای اخیر این است که آتش بیار معرکه در شورشهای اخیر، که به انقلاب بنفش معروف شده است، خانواده کلینتون و جرج سوروس و دیگر افراد سرشناس سیاسی آمریکا هستند. اینکه هدف چنین افرادی از ایفای نقش اپوزیسیون چیست، نیاز به بررسی و تحلیل دارد.
باسمه تعالی
برای همه مردم واضح است که اعتقاد به خرافات پسندیده نیست و در عالمی که رابطه علت و معلول بر هر پدیده‌ای حاکم است، برای هر معلولی باید علتی وجود داشته باشد. اما در عمل فاصله گرفتن از خرافات کار راحتی نیست. بر خلاف انتظار عموم کسانی که خود را روشن‌فکر، واقعگرا، تحصیلکرده و مدرن و پست-مدرن میشناسند، کمتر از دیگران در معرض افتادن در دام خرافات نیستند. طبیعتاً نوع خرافات رایج در بین این افراد با افراد سنتی تر متفاوت است. یکی از شایعترین خرافات در بین این افراد، باورهایی است که درباره روند موفقیت مالی و ثروتمند شدن دارند.
بسیاری از مطالبی که در کلاس‌های موفقیت مالی و تولید ثروت آموزش داده میشود، خرافات محض است. بعضی از این به اصطلاح استادان موفقیت چنین بیان میکنند که موفقیت حاصل یک نحوه نگرش متفاوت به دنیا است و با عوض کردن نوع نگرش خود به دنیا، میتوانید وضعیت مالی‌تان را تغییر دهید. اثبات اینکه چنین باوری خرافات است، بسیار ساده است.
باسمه تعالی
چند روزی است که خبر افشاگری گردش مالی بعضی از سیاستمداران دنیا در خارج از کشورهای خودشان، تحت عنوان مدارک پاناما، در رسانه های دنیا پخش شده است. فکر نمیکنم بر کسی پوشیده باشد که آنها که دستی در تجارت دارند، دوست ندارند که ارقام سنگین مالیات را بپردازند. بنابراین سعی میکنند که گردش های مالی خود را در خارج از کشور خود انجام دهند و حسابهای بانکی خود را جایی نگه دارند که کمتر کسی به آن کار داشته باشد و یا از آن خبر داشته باشد. سیاستمداران هم که برای پیشبرد اهداف سیاسی خود به منابع مالی نیاز دارند، از این قاعده مستثنی نیستند. بنابراین در دنیای امروز اولین چیزی که میشود درباره هر سیاستمداری فرض کرد این است که از طریق افراد خانواده و یا مافیاهایی که ایجاد میکنند، عملیات تجاری انجام دهند و منابع مالی خود را در کشوری کوچک و دورافتاده مخفی کنند.
ماجرای مدارک پاناما هم چیزی از این قبیل است. اما دو نکته خاص در این ماجرا بود که مرا تشویق کرد درباره آن بنویسم. خلاصه روایت رسمی این است که حدود یک سال و نیم پیش هکرها توانستند سایت یک شرکت پانامایی حقوقی و مالی به نام Mossack-Fonseca را هک کنند و در آن نفوذ کنند. آنها بدون اینکه اطلاعات سایت را تخریب کنند، به مرور توانستند تمام دیتابیس این شرکت را کپی برداری کرده و مدارک آن را، که حجم آن بیش از ۲۶۰۰ گیگابایت میشد، دسته بندی و مدون کنند و در اختیار صدها روزنامه نگار قرار دهند و تا نهایت در یک سایت اختصاصی آنرا در اختیار عموم قرار دهند.
