توسعه قدرت دریایی از طریق توسعه ناوگان ماهیگیری

باسمه تعالی

این روزها خبرهای متعددی درباره عزم ایران در توسعه قدرت دریایی خود به گوش میرسد. اما به نظرم میرسد که نکته‌ای در اینجا مغفول مانده و آن این است که لازمه حضور در آبهای بین‌المللی داشتن ناوگانی از کشتیهای تجاری و ماهیگیری است که در همه آبهای آزاد فعالیت کنند.

عبارات زیر  را به نقل از جام‌نیوز آورده‌ام تا مقدمه‌ای برای بحث باشد:

سردار سرلشگر محمد باقری با اشاره به ضرورت توسعه قدرت دریایی کشور و احتمال ایجاد پایگاه دریایی در سواحل یمن و سوریه عنوان کرده اند: «من به اینکه نیروی دریایی ما باید مانند ناوگانی که در دریای عمان دارد ناوگانی در دریای هند نیز داشته باشد نیز تاکید دارم و شاید زمانی در سواحل یمن و سوریه نیاز به پایگاه داشته باشیم و مطابق با حقوق بین الملل دریاها نیاز به زیرساخت‌های لازم برای این کار داریم که باید بر روی آن فکر کرد. داشتن پایگاه دریایی در دوردست‌ها کمتر از قدرت هسته‌ای نیست و ده‌ها برابر آن است و مانند آن نیز ایجاد بازدارندگی می‌کند. ما می‌توانیم در خلیج فارس سکوی ثابت بزنیم و در سایر نقاط سکوی شناور داشته باشیم.»

پایگاه آمریکایی "سی بی اس نیوز" (CBC News) ضمن انعکاس این خبر عنوان کرده است: «این اولین باری است که مقامات نظامی ایران از راه اندازی پایگاه دریایی در دیگر کشورهای منطقه سخن به میان آورده اند .

در حال حاضر هیچ یک از کشورهای خاورمیانه پایگاه دریایی رسمی در دیگر کشورهای منطقه ندارند. ایران به طور منظم کشتی های جنگی خود را به خلیج عدن اعزام می کند و قصد خود از این اقدام را مبارزه با دزدان دریایی عنوان کرده است. این کشور همچنین مانورهایی را در خلیج فارس و دریای عمان اجرا می کند.

رهبر عالی ایران بارها از گسترش قدرت دریایی کشور حمایت کرده است و سال گذشته "دریا" را صحنه رویارویی قدرتمندانه با دشمنان توصیف کرده و عنوان کرد: "قدرت آینده بر پایه حضور قدرتمندانه در دریاهاست."»

پایگاه شبکه خبری راشا تودی (RT) در گزارشی تحت عنوان "ده برابر تاثیرگذارتر از سلاح هسته ای: ایران در حال بررسی ساخت پایگاه نیروی دریایی در سوریه و یمن است" به انعکاس اظهارات سردار سرلشگر محمد باقری در این رابطه پرداخته است.

پایگاه "گالف نیوز" (Gulf News) نیز به عصبانیت کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نسبت به توسعه نفوذ ایران در منطقه پرداخته و آورده است: «کشورهای عربی حوزه خلیج [فارس] بارها نسبت به جاه طلبی ایران برای توسعه نفوذ در ورای مرزهای این کشور شکایت کرده و عنوان کرده اند که توافق هسته ای موجب جسورتر شدن ایران خواهد شد.»

حضور کشتیهای جنگی در جایی که منافع اقتصادی ملموس، مانند محافظت از ناوگان کشتیهای تجاری و ماهیگیری، وجود داشته باشد، توجیه پذیر است و در غیر این‌صورت حساسیت بقیه کشورها را برخواهد انگیخت و در نهایت آزادی عمل را از آنها خواهد گرفت. بنابراین لازمه حضور در آبهای آزاد این است که روی توسعه ناوگانهای ماهیگیری خصوصی سرمایه‌گذاری شود. توسعه صنعت ماهیگیری باعث خواهد شد که افراد زیادی با علوم و فنون دریایی آشنا شوند و حضور آنها در گوشه و کنار جهان امکان جمع‌آوری اطلاعات و خبر گرفتن از تحرکات رقبای جهانی را فراهم میکند. به علاوه همین دریانوردان خصوصی و کشتیهای ماهیگیری میتوانند نقش موثری در اجرای عملیات نظامی داشته باشند.

کشور اسپانیا یکی از کشورهایی است که سابقه دریانوردی درخشانی در چند قرن اخیر دارد و از کل تناژ کشتیهای ماهیگیری اروپا حدود ۲۴ درصد آن متعلق به اسپانیا است. اما با اینحال آمار رسمی نشان میدهد که این تعداد کشتی فقط ۱۵ درصد کل حجم ماهیگیری اروپا را به عهده دارند. در حالیکه دانمارک با داشتن ۴ درصد تناژ کشتیها بیش از ۱۳ درصد ماهیگیری اروپا را انجام میدهد. بخشی از این تفاوت آمار بازدهی به خاطر این است که اسپانیا مقداری از تجارت غیر قانونی شکار کوسه و باله‌های آنها را مخفی نگه میدارد. اما این همه ماجرا نیست. اسپانیا در دهه های گذشته به جای اینکه سعی کند بازدهی کار خود را بالا ببرد، سعی کرده تعداد کشتیها و عرصه فعالیت آنها را گسترش دهد. عکسهای زیر این مطلب را به خوبی نشان میدهند:

برداشت شخصی‌ام این است که در کنار تجارت ماهی و کوسه، هدف دیگر این گسترش عرصه فعالیت کشتیهای اسپانیا، توسعه قدرت نظامی دریایی است. اسپانیا که به خوبی خطر گسترش بیداری اسلامی را حس میکند و خود را در خط اول میبیند، طبیعتا برای ایفای نقش به عنوان یک قدرت جهانی در حال برنامه ریزی است و بیکار ننشسته است. بنابراین در دهه‌های آینده باید شاهد حضور بیشتر نیروهای نظامی اسپانیا در گوشه و کنار جهان باشیم.

ایران بدون داشتن یک ناوگان ماهیگیری بزرگ که در همه آبهای آزاد دنیا حضور داشته باشد، نخواهد توانست برنامه افزایش قدرت دریایی را به پیش ببرد و در نهایت حضورش فقط به چند منطقه محدود خواهد شد.