باسمه تعالی

همانطور که همه ما مستحضر هستیم، روند پیشرفت تکنولوژی به سمتی است که هوش مصنوعی به تدریج نقش مهمتری در طراحی همه دستگاهها و ابزارها ایفا میکند. امروزه شاهدیم که دهها هزار هواپیمای بدون سرنشین در حال پرواز در مناطق درگیری در گوشه و کنار عالم هستند و بعضا تصمیم گیری های آنها برای شلیک، بدون تماس با مرکز فرماندهی و بر اساس الگوریتم های هوش مصنوعی است. سیستم های هوشمند و خبره به تدریج در زندگی روزمره مردم هم نقش عمده تری بازی میکنند. خودروهایی که بدون راننده حرکت میکنند، فقط یک نمونه از چنین سیستم هایی است.

اکثر سیستم هایی که در خانه، محیط کار و جامعه با آن سرو کار داریم، در حال هوشمند شدن هستند و تصمیماتی که این سیستم های هوشمند میگیرند، محتمل است که صدماتی را برای افراد به همراه داشته باشد. مراجع قانونی، نه فقط در ایران بلکه در همه دنیا، راهکارهای مدونی برای برخورد با این مسائل ندارند و پیش بینی میشود که با یک سونامی مسائل حقوقی که جوابی برای آن نخواهند داشت، روبرو شوند. چنین مسئله ای را نباید خیلی ساده فرض کرد. شاید دهها سال کار مستمر یک گروه متخصص اهل فن لازم باشد تا بشود راه حل جامع و مدونی ارائه کرد. شخصا از اینکه تا بحال چقدر کار در این زمینه در حوزه ها و دانشگاههای ایران شده خبر ندارم. اما اگر کاری نشده، باید از اهل فن، علی الخصوص علمای حوزوی خواست تا هر چه زودتر کار در این زمینه را شروع کنند.

باسمه تعالی

در دهه های اخیر درباره این ایده که روزی روبوتها تمام مشاغل انسان را برعهده خواهند گرفت، زیاد بحث شده و کتابهای زیادی در این باره نوشته شده است. بعضی از نظریه پردازان چنین تحولی را مثبت دانسته و آنرا عامل بالا رفتن اوقات فراغت انسانها و تمرکز بر خلاقیت و نوآوری دانسته اند. در حالی که دیگران این تحول را عامل از دست رفتن منبع درآمد اقشار آسیب پذیر دانسته که در نهایت به ازدیاد فاصله طبقاتی منجر میشود. هر چند سرمایه های زیادی از طرف افراد و شرکتهای مختلف مثل گوگل در این راه صرف میشود تا بتوان انسانهایی که مریض و پیر و خسته و ازکار افتاده میشوند را با روبوتها جایگزین کرد، اما آیا واقعا این کار عملی است؟

باسمه تعالی

چند روز پیش خبری درباره Cubli که حاصل تحقیقات انستیتو سیستم های دینامیک زوریخ است، خواندم. Cubli مکعبی با ابعاد 15 سانتی متری است که در سه ضلع آن چرخی تعبیه شده که میتواند شتاب بگیرد و ناگهانی ترمز کند. از همین خاصیت برای حرکت مکعب در همان محور مختصات استفاده میشود. برای اینکه مکعب بر یک ضلع خود متعادل بایستد، اول چرخ عمود بر آن ضلع شتاب میگیرد و بعد ترمز میکند و سپس با چرخش مختصر وضعیت تعادل را نگه میدارد. برای تعادل مکعب بر روی یکی از گوشه های آن باید دو تا از سه چرخ با هم همین روال را انجام دهند.

در لینک فوق طرز کار این دستگاه در یک ویدیو کلیپ نشان داده شده است. اولین خاصیت این تحقیقات این است که درک اهل فن از مفهوم حرکت بالا رود و در طراحی ها خود را محدود به استفاده از چرخ ندانند. شخصا بر این باورم که میشود تمدنی را پایه ریزی کرد بدون اینکه در آن از چرخ برای حرکت استفاده شود.

باسمه تعالی

چند هفته پیش که شرکت گوگل شرکت سازنده روبوت های نظامی را خرید، برای همه این سئوال پیش آمد که گوگل به دنبال چیست. بعضی ها احتمال دادند که گوگل مثل هر شرکت بزرگ دیگر به دنبال سود است و سود بردن از پروژه های نظامی آمریکا چیزی نیست که از آن صرفنظر کنند. اما وقتی این خبر را در کنار خبر تاسیس شرکت Calico بگذاریم تصویر دیگری به دست می آید. این شرکت به دنبال طولانی کردن عمر انسان و در نهایت جاودانگی است. پروژه های دیگر گوگل مثل هدایت ماشین بدون راننده نیز تکه های دیگر این پازل هستند.

ظاهرا روسای گوگل در کنار برنامه ریزی برای سود بردن، قصد دارند اتوپیای خود را بسازند. شهری که برای انسان های برتری طراحی شده که به جاودانگی دست یافته اند و همه کارهای آنها را روبوت ها انجام میدهند و به انسان هایی که مریض و از کار افتاده میشوند احتیاج ندارند.

درک اینکه کل این ایده، ایده احمقانه ای است کار سختی نیست. حتی اگر با عینک تئوری تکامل به سیستم موجود نگاه کنیم، نتیجه میگیریم که پیر شدن یک نسل و جایگزینی آن با نسل جدید، خود عامل تکامل است و متوقف کردن آن به توقف تکامل منجر میشود. چنین ایده هایی ساخته اذهان مریض و خام است و تاریخ پر از نمونه هایی از این قبیل است که قبلا به شکست منجر شده است.