باسمه تعالی

در این بخش قصد دارم علل دیگری که در شدت گرفتن پدیده مدعیان دروغین علم و تکنولوژی موثر هستند، را بررسی کنم.

علت دوم:

ایراد اساسی که در رویکرد جامعه به علم و فن در دوره معاصر وجود دارد، این است که علم و فن به جای اینکه راهی برای شناخت بیشتر فعل خداوند متعال و بالنتیجه شناخت بهتر رب جلیل باشد، تنها به عنوان ابزاری برای کسب منافع مادی شناخته میشوند. همین مطلب باعث شیوع وسیطره مدرک گرایی شده است.

وقتی که چیزی ابزار حرص و طمع و تفاخر شود، طبیعتا تقلب نیز در آن راه می یابد.

تقلب در بدست آوردن مدرک به انحا گوناگون انجام میشود.

اول: کسانی که مدارک دانشگاهی را بطور قانونی به دست می آورند ولی برای بدست آوردن آن تقلب میکنند.

مانند دانشجویی که تکالیف خود را از روی دیگران کپی کرده و در امتحانات تقلب میکند. شخصا در کل دوران دانشجویی خود، فقط یکی دو نفر را مشاهده کرده ام که یاد گرفتن درس ها برایشان از گرفتن نمره مهم تر بود. بقیه دانشجوها به تناسب آن که دنبال راههای میان بر برای بدست آوردن نمره بودند، اعتبار مدارک تحصیلی خود را خدشه دار کرده اند.

این به این معنی است که انتظار نباید داشت که بیش از یک یا دو درصد از مدارک دانشگاهی، آن هم فقط در بین مدارک واقعی و معتبر، خدشه ناپذیر و بی اشکال باشند.

دوم: اساتید دانشگاهی که تحقیقات دانشجویان و دیگر محققین را به نام خود به چاپ می رسانند.

بخشی از اساتید، سهم عمده ای در تعریف پروژه، فراهم کردن امکانات اجرای پروژه، و هدایت دانشجویان دارند، و بنابراین درج اسم آنها در مقاله ها و پایان نامه ها کاری مجاز و متعارف است. از طرف دیگر بخشی از اساتید دانشگاهی هستند که با اعتبار علمی خود تجارت میکنند. نام بعضی از اینها هر سال در دهها مقاله و پروژه تحقیقاتی آورده میشود، بطوریکه به سختی میتوان باور کرد که حتی وقت خواندن تمام مقالات منتشر شده به نام خود را داشته باشند. یکی از دوستان برای اینجانب نقل میکرد که حتی اگر یک مترجم کتابی تخصصی را ترجمه کند و قصد چاپ آنرا داشته باشد، این کار بدون درج اسم یکی از اساتید مطرح در آن زمینه، امکان پذیر نیست، و بالطبع باید بخشی از حق طبع را به آن استاد بپردازد تا اجازه داشته باشد که نام او را در کتاب درج کند. چنین کارهایی هرچند در جامعه متعارف باشد، شرافتمندانه نیست.

سوم: صاحبان نظریه های مهم علمی که خود از پوچی ادعاهای خود باخبرند.

در این باره در مقاله ای تحت عنوان درباره علم از دیدگاه تمدن غربی بیشتر توضیح داده ام. بطور خلاصه یکی از شگردهای مدعیان فیزیک نظری و رشته های مشابه این است که تئوری های خود را به نحوی مطرح کنند که کسی توان راستی آزمایی آن را نداشته باشد. به عنوان نمونه انیشتین صاحب تئوری نسبیت، میتوانست آسوده خاطر باشد که در دوران زندگی او کسی توان این را ندارد که فرض ثابت بودن سرعت نور را نقض کند. چنین تئوری هایی از آنجا که بر پایه هایی بنا شده که قابل رد واثبات نیست، اساسا ارزش علمی ندارد و معرفی آن به عنوان نظریه علمی، کلاه برداری و تقلب است.

چهارم: کسانی که واقف به این هستند که دیگران در بدست آوردن اعتبار علمی تقلب میکنند، ولی آنقدر حوصله ندارند که راه آنها را طی کنند، و مدارک تقلبی را خریداری میکنند.

بر هیچ کس پوشیده نیست که امروزه مدارک تقلبی قابل خرید و فروش است و خریدار متناسب با هوش و استعداد و ذکاوت خود میتواند هر مدرکی را بدست آورد. بعضی ها که با روال کار دانشگاهی آشنا نیستند و یا کودن هستند، مدارکی از دانشگاه های تقلبی که اساسا وجود ندارند، میخرند که البته سریعتر از بقیه تقلبی بودن آنها مشخص میشود. بعضی ها هم که سواد درستی ندارند، مدارکی میخرند که پر از غلط املایی و اشتباهات مضحک است و با اولین بررسی میشود به تقلبی بودن آن پی برد. اما بسیاری از این مدارک تقلبی نیز هستند که با دقت و هوشمندی تنظیم شده اند. به عنوان نمونه شنیده ام که هزاران نفر با مدارک تقلبی در حرفه پزشکی در ایران مشغول به کار هستند و البته این پدیده فقط اختصاص به ایران ندارد و در همه جهان چنین چیزی رایج است.

پنجم: بخش دیگری از مدعیان کسانی هستند که موفق به طی مدارج علمی نشده اند و آن قدر باهوش هستند که بفهمند که بسیاری از افرادی که مدارک بالای دانشگاهی دارند، افرادی هوشمند و خبره نیستند و با تقلب و یا زحمت مدارک و مناصب خود را به دست آورده اند. این افراد با مخلوط کردن چند ایده علمی و خلق نظریه ای شبه علمی، سعی در بدست آوردن نام و نان دارند.

در بخش اول این مقاله، به عنوان نمونه نام مهران توکلی کشی صاحب بنیاد کشی را آوردم که مدعی کشفیات و اختراعاتی است که میتواند کل تمدن بشری را متحول کند. هرچند که با اطمینان نمیتوانم ادعاهای او را بی اساس قلمداد کنم، چون هنوز به جزئیات نظریات ایشان دسترسی نداشته ام، اما میتوان انتظار داشت که با گذر سالها از نشر چنین ادعاهایی، هنوز هیچ شاهد جدی بر درست بودن ادعای ایشان مشاهده نشده است.