کانادا صاحب بزرگترین انبار مواد هسته‌ای دنیا است
تاریخ نشر:باسمه تعالی
فرض کنید در اثر به هم خوردن اوضاع سیاسی و تعادل قدرت در دنیا، یک کشور تصمیم بگیرد که ظرف ۳ یا ۴ ماه به بزرگترین قدرت هسته‌ای جهان تبدیل شود و خود را به قدری به سلاح‌های هسته‌ای مجهز کند که همه کشورهای قدرتمند دیگر با هم نتوانند با زرادخانه هسته‌ای آن کشور مقابله کنند. آیا میتوانید حدس بزنید نام این کشور چیست؟ چین؟ روسیه؟ و یا انگلیس؟ شاید هم نام ژاپن به ذهن مخاطبین بیاید. اما یک کشور هست که کمتر کسی باور میکند که، در پس چهره صلح‌دوستی که تلاش میکند از خود نشان دهد، جدی ترین برنامه تسلیحاتی دنیا را دنبال کرده؛ و نام این کشور کانادا است.
اخیرا دیدم که یک استاد دانشگاه کانادایی به نام Stefan Dolgert نامه‌ای سرگشاده به نخست‌وزیر نوشته و از او خواسته برنامه سلاح‌های هسته‌ای را علنا و جدی دنبال کند. تغییرات سیاسی دنیا، اختلافات اخیر آمریکا و کانادا، و تحولات پیش رو بسیاری را در کانادا برآن داشته که دولت را به علنی کردن برنامه تسلیحاتی تشویق کنند.
ظرفیت تولید برق در کانادا در حال حاضر ۷۱ هزار مگاوات ساعت است و ۴۳۳۵۰ مگاوات ساعت آن از نیروگاههای آبی تولید میشود. کانادا بزرگترین منابع آب شیرین دنیا را دارد و رودخانه‌های خیلی بزرگی در آن جریان دارند.به عنوان نمونه خروجی (drainage) رودخانه fraser در بریتیش کلمبیا، که دهمین رودخانه کانادا است، حدود ۳۴۷۵ مترمکعب در ثانیه است، در حالی که رود نیل، بلندترین رود دنیا، خروجی ۲۸۳۰ مترمکعب بر ثانیه را دارد.
کانادا به راحتی میتوانست با کسری از سرمایه‌ای که برای توسعه نیروگاههای هسته‌ای خود صرف کرده، تولید برق نیروگاههای آبی خود را به دو برابر برساند و بخش عمده‌ای از برق تولیدی را به آمریکا صادر کند. اما به جای آن ترجیح داده که تعداد زیادی نیروگاه هسته‌ای بسازد که فقط ۱۵٪ برق مصرفی کانادا را تولید میکنند.
اما دلیل و سابقه تاریخی این اقدام کانادا چه بود؟
آمریکا از حدود ۲۵۰ سال پیش تلاش زیادی کرد که از انگلیس مستقل شود و جنگهای متعددی نیز بین این دو کشور رخ داده بود. حتی در جنگ سال ۱۸۱۲ نیروهای کانادایی تحت امر شاه بریتانیا تا کاخ سفید پیش رفتند و آنجا را آتش زدند. اختلاف بین این دو کشور اختلافی تاریخی است. در دهه‌های اخیر نیروهای تحت امر ملکه انگلیس در جناحهای سیاسی آمریکا، علی‌الخصوص جناح چپ، نفوذ زیادی کردند و کنترل اکثر سازمان‌های اطلاعاتی مثل سازمان سیا، را بدست گرفتند. اختلاف این دو کشور در دو قرن گذشته همیشه وجود داشته و هنوز هم وجود دارد. تلاش اخیر جناح راست سنتی آمریکا، که ترامپ آن را نمایندگی میکند، برای محدودکردن سلطه نیروهای تحت امر ملکه در آمریکا و حفظ این کشور است.
در سالهای ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ آمریکا طرح جنگی به نام War Plan Red طراحی کرده بود که در صورت وقوع جنگ با بریتانیا، بتواند در قدم اول کانادا، که کاملاً تحت سلطه پادشاهی انگلیس است، را تصرف کرده و به خود بریتانیا حمله کند. با شروع جنگ دوم جهانی این طرح جنگی، تا تعیین تکلیف نهایی جنگ، بایگانی شد. کانادا که از این طرح خبر داشت، در همان زمان جنگ طرح توسعه سلاح‌های هسته‌ای خود را، همزمان با آمریکا، در محلی به نام Chalk River شروع کرد و در سکوت کامل برنامه هسته‌ای خود را تکمیل کرد. طبیعی ترین اقدام برای آمریکا، پس از پایان جنگ دوم، این بود که کانادا را به خاک خود ملحق کند تا دسترسی کامل به منابع آب و نفت و چوب این سرزمین داشته باشد. اما طرح حمله در سالهای پس از جنگ کنار گذاشته شد و ظاهراً دلیل آن این بوده که کانادا توان بازدارندگی خود را به دولتمردان آمریکا اثبات کرده بود.
از همان سالهای پس از جنگ دوم جهانی کانادا چنین تبلیغ میکند که سیستم رآکتورهای هسته‌ای این کشور، موسوم به CANDU، مخفف (CANada Deuterium Uranium)، بهترین و ایمن ترین تکنولوژی است. در این روش میتوان اورانیوم طبیعی را مصرف کرد و احتیاج به غنی سازی نیست. اما این نکته را مخفی میکنند که این نیروگاههای هسته‌ای بهترین کارخانه تولید پلوتونیوم هستند. در دهه ۱۹۵۰ میلادی کانادا یک رآکتور تحقیقاتی به نام CIRUS برای هند می‌سازد و هند به کمک آن پلوتونیوم لازم برای اولین آزمایش هسته‌ای خود در سال ۱۹۷۴ را تولید میکند.
میزان پلوتونیوم تولید شده در رآکتورهای هسته ای کانادا به‌قدری است که سالانه میتواند مواد هسته‌ای برای ساخت چند هزار بمب اتمی و هیدروژنی کنار بگذارد. حدود ۷۰ سال است که کانادا به انبار کردن این مواد مشغول است. با توجه به نیمه عمر پلوتونیوم، که ۲۴ هزار سال است، چیزی از این ذخیره عظیم کم نشده است. کانادا از همان سالهای پس از جنگ، به‌قدری پلوتونیوم تولید و انبار کرد که تا حدود ۲۰ سال پس از جنگ جهانی به کشورهای دیگر مانند آمریکا و انگلیس، پلوتونیوم برای آزمایش های هسته‌ای میفروخت. پس از آن زمان نیز خبری از معاملات این‌چنینی پیدا نکرده‌ام.
[1] Risks of the CANDU reactor design http://www.joint-project.org/upload/file/Risks_associated_with_CANDU_reactors.pdf
[2] Canada's Nuclear Industry and the Myth of the Peaceful Atom http://www.ccnr.org/myth_1.html
ایکاش ایران هم همین روش رو به کار میگرفت که نیاز به غنی سازی نداشت
اونوقت. IAEA آزانس بین المللی اتمی کاری با کانادا نداره؟ بحث بازرسی و ارائه گزارش و امثالهم منظورم هست.
سلام،
حتی اگر بطور نمایشی بازدید کنند، گزارش را جوری مینویسند که عکس‌العمل منفی ایجاد نکند.
یکی از چیزهایی که کانادا زیاد روی آن تبلیغ میکند این است که سوخت مصرف شده نیروگاههای اتمی سراسر دنیا را میگیرد و آن را فرآوری کرده و از تاثیرات سوء آن برمحیط زیست کم میکند.
درواقع این معادل این است که پلوتونیوم تولید شده آن را جدا و برای خود ذخیره میکند.