باسمه تعالی

احتمالاً در طی یک ماه گذشته خبرهای زیادی از ماجرای مسمومیت یک جاسوس دوجانبه قدیمی روسی در انگلیس شنیده‌اید. دولت انگلیس روسیه را متهم کرده که این جاسوس را با گاز سمی Novichok هدف قرار داده است. دلیل این اتهام را هم این ادعا کرده بودند که شوروی سابق تنها سازنده این گاز است. ادعا به وضوح مضحک بود، چون این ماده بارها از VX خطرناکتر است و اگر واقعاً بکار رفته بود، باید افراد گروه اورژانس و خدمه بیمارستان هم آسیب می‌دیدند. اما این ماجرا نکات جالب توجه دیگری داشت که احتمال زیاد می‌دادم که دیگران در رسانه‌های ایرانی آنرا بازگو کنند. اما پس از چند هفته به خبری در این زمینه برخورد نکردم و برآن شدم که درباره آن بنویسم.

سال ۲۰۰۸ یکی از محققین سابق روسی، به نام Mirzayanov، در کتاب خود درباره این سلاح‌های شیمیایی نوشته بود. چند سال بعد از آن بعضی از صاحب‌نام‌های این رشته در اصل وجود چنین سلاح‌هایی تشکیک کرده بودند و اعلام کردند که تمام تلاش‌های آن‌ها برای ساخت این مواد شکست‌خورده است. ظاهراً میرزایانوف، که به آمریکا مهاجرت کرده بود، اطلاعات خود در این زمینه را به آمریکایی‌ها نیز منتقل میکند. یک شرکت آمریکایی نیز در سال ۱۹۹۹ قرارداد از بین بردن کارخانه تولید این مواد در ازبکستان را برنده میشود. بنابراین غربی‌ها باید اطلاعات مربوط به این سلاح‌ها و نمونه‌های این گازها را، از حداقل ۲۰ سال پیش، داشته باشند.

اما تا دو سال پیش هیچ سندی در سازمان Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons (OPCW) درباره این گازها وجود نداشت. در سال ۲۰۱۶ محققین ایرانی ۵ نوع این گازها را ساخته و همچنین ابزارها و روش‌هایی برای تشخیص این گازها ابداع میکنند. آن‌ها در اقدامی مسئولانه OPCW را در جریان فعالیت‌های خود قرار داده، نتایج کار خود را در اختیار این سازمان جهانی قرار میدهند. گزارش آن‌ها اولین سندی است که در OPCW درباره این گازها و روش تشخیص آن‌ها وجود دارد. دو نکته در این قضیه وجود داشت که قاعدتا باید توجه محافل علمی ایرانی را جلب میکرد: اولا سطح قابل توجه توان علمی و فنی محققین ایرانی، و دوما مسئولیت‌پذیری و برخورد حرفه‌ای آنها.

لینک ذیل درباره این موضوع توضیحات جالب توجهی ارائه کرده است: