توان نظامی ترکیه و تاثیر آن در آینده منطقه

باسمه تعالی

ترکیه امروز میراث دار امپراطوری عثمانی است که حدود صد سال است که از فروپاشی آن میگذرد. اما همان عوامل ژئوپلیتیک که باعث ایجاد و تداوم آن امپراطوری بودند، هنوز وجود دارند و زمینه ای برای ظهور مجدد این امپراطوری، البته در شکل و نامی دیگر، هستند. بیانات رهبران ترکیه و همچنین برنامه ریزی های آنها برای تقویت نظامی ترکیه در آینده، نشان از این دارد که عملا این ظهور مجدد امپراطوری در دستور کار است.  چندی پیش سردار سلامی چنین بیان کرد که ما ترکیه را ناتوان استراتژیک میدانیم. شخصا بعید میدانم که در آینده بشود چنین ادعایی را تکرار کرد و باید تهدیدی که از جانب ترکیه در حال قوت گرفتن است را جدی تر گرفت.

یکی از اولین کسانی که دریاره احتمال ظهور مجدد امپراطوری عثمانی نوشت، جرج فریدمن بود که در سال ۲۰۰۹ در کتابی به نام صدسال پیش رو  چنین پیش بینی کرده بود که تا سال ۲۰۲۰ فدراسیون روسیه به دلیل مشکلات داخلی و فساد گسترده و زیرساختهای غیر قابل ترمیم، فرو خواهد پاشید و این تحول منجر به این میشود که سه بلوک قدرت جدید لهستان و ترکیه و ژاپن در جهان شکل بگیرند. رشد اقتصادی چین هم به ازدیاد فاصله طبقاتی و بروز مشکلات حاد اجتماعی منجر میشود که در نهایت چین را از ایفای نقش در صحنه جهانی باز میدارد. قدرت گرفتن ترکیه و بسط حوزه نفوذ آن در محدوده قبلی امپراطوری عثمانی، این کشور را به یک ابرقدرت تبدیل خواهد کرد. پیش بینی ایشان این بود که اگر جنگ جهانی سومی رخ دهد، حدود سال ۲۰۵۰ بین بلوک آمریکا و لهستان در یک سو و ترکیه و ژاپن در سوی دیگر  باشد.

هرچند آنچه که در فن Futurolgy مبنای پیش بینی علمی قرار میگیرد، قابل ملاحظه و دقت است، نمیشود خیلی روی چنین پیش بینی هایی حساب کرد. چون همیشه امکان رخداد حوادث غیر قابل پیش بینی وجود دارد که روند تحولات را عوض میکنند. قبلا در چند مقاله درباره روسیه سعی کردم برآوردی از وضعیت آن ارائه کنم و این مقاله نمونه ای از آنهاست. دخالت نظامی اخیر روسیه در سوریه خیلی به بهبود وجهه روسیه کمک کرد، اما میزان گسترش فساد، کاهش جمعیت، و خرابی زیرساختها هنوز نگران کننده است و احتمال اینکه روسیه در آینده نزدیک با مشکلات جدی روبرو شود، هنوز وجود دارد. اگر پوتین و دیگر رهبران روسیه بتوانند فساد داخلی را تحت کنترل درآورند، شاید بشود به آینده روسیه امید داشت.

مشکلات داخلی روسیه و همچنین قدرت گرفتن ایران در سالهای اخیر، رهبران ترکیه را تشویق کرده که برای ایفای نقش ابرقدرتی آماده شوند. ترس کشورهای اهل تسنن از گسترش تشیع نیز باعث شده که آمادگی روانی برای پذیرش این نقش ترکیه در کشورهای عربی پدید آید. تحلیل شخصی ام از کمک آمریکا و دیگر کشورهای غربی و عربی به قدرت گرفتن ترکیه این است که ترکیه فقط بتواند با گسترش نفوذ ایران مقابله کند و آمریکا با ایجاد درگیری بین کشورهای منطقه آنها را زیر دست نگه دارد. خرید تجهیزات نظامی ۱۰ میلیارد دلاری عربستان از ترکیه و اجازه تاسیس پایگاه دریایی ترکیه در قطر، نشان از همین مطلب دارد. بنابراین لزوم مطالعه دقیقتر برنامه های توسعه نظامی ترکیه حس میشود.

ترکیه برای اولین بار پس از سال 1943 اقدام به توسعه تانک جنگی به نام آلتای کرده است. این تانک که با مشارکت کره جنوبی طراحی شده، بعضی نکات طراحی را از تانک کره ای K2 Black Panther گرفته است. اما ظاهرا لایه های محافظتی composite  و Explosive Reaction Armour آن توسط شرکتهای ترکیه تولید شده است. هنوز برآورد معتبری درباره مقایسه این تانک با بهترین و مدرنترین تانکهای موجود جهان ندیده ام، اما برآوردها حاکی از این است که طراحان این تانک سعی داشته اند که یکی از بهترین تانکهای جهان را بسازند.

ترکیه برای ساخت هواپیمای جنگی نسل پنجم نیز برنامه ریزی کرده و در حال حاضر ۳ مدل پیشنهادی ارائه شده تا روی تولید یکی از آنها برنامه ریزی شود. این هواپیمای پیشنهادی به نام TAI TFX خوانده میشود. نظر به اینکه بخشی از قطعات هواپیمای F-35در ترکیه تولید میشود، طراحان با مشخصات این هواپیما آشنا بوده و ضمن کپی برداری از آن، سعی کرده اند نقطه ضعف هایش را در طرح خود برطرف کنند.

ترکیه در زمینه جنگ الکترونیک هم پیشرفت خوبی داشته است. نقل شده که علت موفقیت های اخیرمعارضان سوریه در ادلب به علت بکارگیری تجهیزات جنگ الکترونیک ترکیه بود که باعث شد مخابرات نظامی و رادارهای نظامی سوریه از کار بیافتد. در عملیات بازپس گیری تدمر نیز سوریه مجبور شد از روسیه در زمینه جنگ الکترونیک کمک بگیرد تا بتواند بر چنین تجهیزاتی فائق آید.سیستم Koralکه توسط شرکت ترکیه ای Aselsanساخته شده، نمونه ای از تجهیزات جنگ الکترونیک است که ادعا شده که توان از کار اندازی، گول زدن و اختلال در رادارهای دشمن و سیگنالها را تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری دارد.

توان ساخت تجهیزات نظامی پیشرفته بحثی است که در جای خود قابل طرح است. اما تبلیغات زیادی که اخیرا روی توان نظامی رو به گسترش ترکیه شده، حاکی از این است که نباید احتمال تهدید آتی ترکیه را دست کم گرفت. در  سالهای اخیر ترکیه مقصد سفرهای توریستی ایرانیان بوده و تا جایی که شنیده ام هر سال حدود ۶ میلیون نفر توریست به ترکیه سفر میکنند. همین حجم عظیم توریسم، بستر خوبی برای گسترش نفوذ جاسوسی و اشراف اطلاعاتی ترکیه در ایران است.