باسمه تعالی

حدود 10 سال است که تصمیم داشتم که فیلم‌های قدیمی خانوادگی VHSرا به فرمت دیجیتال تبدیل کنم. اما به چند دلیل موفق به این کار نشده بودم و در ادامه درباره آن‌ها توضیح خواهم داد. اما بالاخره توانستم این کار را انجام دهم و احتمال دادم که شاید این تجربه به کار خوانندگان محترم این وبلاگ هم بیاید.

تکنولوژی به سرعت در حال رشد و تغییر است و فیلم‌هایی که ۱۰ یا ۲۰ سال پیش روی نوارهای VHS ضبط شده بودند، تقریباً از رده خارج شده‌اند. احتمال اینکه در یک یا دو دهه آینده نشود دستگاهی که آن‌ها را نشان دهد، هم زیاد است. به علاوه این نوارها در اثر مرور زمان کیفیت خود را از دست میدهند. فیلم‌هایی هم که از دوران کودکی بچه‌ها گرفته بودیم همه روی نوارهای VHS ضبط شده‌اند و وقتی بچه‌ها پا به سن میگذارند و دوست دارند دوران کودکی خود را به یاد بیاورند، ممکن است این کار برای آن‌ها دیگر عملی نباشد.

اخیراً شاید برخورد کرده باشید که بعضا وقتی تلفن موبایل برای تعمیر به تعمیرکار سپرده میشود، فیلم‌های خانودگی ضبط شده در آن سر از شبکه‌های اجتماعی و غیره در می آورد. و یا بعضی فیلم های خانوادگی که برای تبدیل به فرمت دی‌وی‌دی به دست دیگران می افتد، همه جا پخش میشود. جدا از این مطلب واقعاً صلاح نیست فیلم‌های خصوصی را برای تبدیل به دست نامحرمان، حتی اگر به امانتداری آن‌ها اطمینان داشته باشیم، بسپاریم. چه رسد به اینکه به ندرت بشود چنین اطمینانی را کسب کرد.

به کار گرفتن فیلم و تبدیل آن به فرمت دیجیتال در انگلیسی Video Capture میگویند. حدود ۱۰ سال پیش بردهایی قابل نصب در کامپیوتر به بازار عرضه شده بود که چنین کاری را انجام میدادند. اما به علت محدودیت‌های سخت افزاری، خروجی این بردها معمولاً خالی از اشکال نبود. مثلاً بعضی وقتها انطباق صدا و تصویر مختل میشد و صدا پس و پیش ضبط میشد. به علاوه قیمت این بردها خیلی بالا بود و ارزانترین آن‌ها حدود ۱۰۰ دلار قیمت داشت. همین عوامل باعث شد که تا امسال چنین بردی را تهیه نکنم.

اما اخیراً به محصولی برخورد کردم که به رابط USB وصل می‌شود و قیمت آن حدود ۷ دلار کانادایی بود. بنابراین جرأت کردم و آنرا آنلاین سفارش دادم. نرم‌افزار همراه با این دستگاه به راحتی روی ویندوز ۷ و جدیدتر از آن نصب میشود.

usb video capture

رابط کاربر نرم افزار این دستگاه به عنوان نمونه چنین بود:

usb capture user interface

برای استفاده از چنین دستگاهی چند نکته اساسی را باید دانست:

نکته اول: خروجی دستگاهی که فیلم را پخش میکند باید به ورودی این رابط وصل کرد. اگر بخواهید خروجی خام صدا و تصویر را به این دستگاه وصل کنید، ورودی زرد مربوط به ویدیو و دو سیم دیگر ورودی های راست و چپ صدای استریو هستند.

نکته دوم: کاست های قدیمی ممکن است با فرمت های مختلفی ضبط شده باشند. سیستم تلویزیون رنگی ایران سکام است. اما تا جایی که به خاطر دارم اکثر دوربین های فیلم‌برداری قدیمی در ایران با فرمت پال اروپایی بودند. اما در آمریکای شمالی همه دستگاهها با فرمت NTSC هستند. بنابراین دستگاه پخش VHS و یا دوربین های قدیمی ممکن است با یکی از این فرمت ها خروجی خود را پخش کنند. بنابراین باید به این رابط USB نوع فرمت ورودی را معرفی کنید. اگر آنچه بر صفحه کامپیوتر مشاهده میکنید، بی اشکال باشد، یعنی فرمت درستی را انتخاب کرده اید.

usb-capture-1

نکته سوم: کانال ورودی صدا و تصویر را باید درست به این رابط معرفی کرد. ممکن است ورودی ویدیو را درست به این رابط وصل کنید، اما در تنظیمات دستگاه، ورودی دیگری، مانند Webcam را به عنوان منبع ورودی معرفی کنید.

نکته چهارم: معمولاً دستگاههای ضبط فیلم توان فشرده‌سازی فیلم با فرمتی مانند H.264 ویا همان MPEG-4 را دارد. فیلم‌هایی که با این فرمت ضبط میشوند، معمولاً بدون از دست دادن کیفیت، حجم کوچکتری در مقایسه با دیگر فرمتها دارند و نگهداری آن‌ها ساده‌تر است. اما فشرده‌سازی فیلم با این فرمت، توان سخت افزاری قابل ملاحظه ای را طلب میکند و چنین دستگاهی نمیتواند همزمان عملیات گرفتن فیلم و فشرده‌سازی آن را با هم انجام دهد. بنابراین این دستگاهها معمولاً ضبط فیلم با این فرمت را محدود به سایز تصویر در حد 320 در 200 پیکسل میکنند. برای ضبط فیلم با کیفیت بهتر می‌شود فیلم را با فرمت MPEG-2 ضبط کرد و بعد با نرم افزارهای دیگر فایل‌های ضبط شده را سر فرصت فشرده‌سازی کرد.

usb-capture-2

برای این کار در همه سیستم عامل ها میتوانید نرم افزارهای خوبی را پیدا کنید. اما تخصصی ترین و تکمیل ترین نرم‌افزاری که میشناسم، نرم‌افزاری به نام ffmpeg است که از طریق Command Line اجرا میشود. در سیستم عامل لینوکس ممکن است این نرم‌افزار را با نام های دیگری هم پیدا کنید. مثلاً در لینوکس های Debian نام نسخه‌ مخصوص این لینوکس ها avconv است.

هرگاه تعدادی فایل ضبط شده با فرمت MPEG-2 داشتید، میتوانید همه آن‌ها را در فولدری جمع آوری کنید و همه آنها را یکجا نبدیل کنید. اگر با لینوکس کار میکنید میتوانید دستورات زیر را در یک فایل shell که به آن اجازه اجرا شدن داده باشید، کپی کنید و از طریق ترمینال آنرا اجرا کنید. این کار سبب می‌شود این برنامه یک‌به‌یک این فایل‌ها را به فرمت دلخواه فشرده کند. یک کامپیوتر متوسط میتواند عمل فشرده‌سازی و تغییر فرمت یک گیگابایت فیلم را در ۵ تا ۱۰ دقیقه انجام دهد. بنابراین اگر تعداد فایل‌های شما زیاد است، میتوانید این برنامه را سر شب اجرا کنید و امید داشته باشید که کامپیوتر تا صبح همه آن‌ها را تبدیل کرده باشد.

for i in *.mpg ; do avconv -i "$i" -c:v libx264 -strict experimental -c:a copy $(basename "${i/.mpg}").mp4 sleep 30 done

در ویندوز نیز میتوانید یک Batch File را در همان فولدری که برنامه ffmpeg قرار داده شده بنویسید و این برنامه را برای تبدیل همه فایل ها صدا کنید. محتوی چنین فایلی میتواند اینچنین باشد:

for %%a in ("*.mpg") do ffmpeg -i "%%a" -c:v libx264 -preset slow -crf 20 -c:a libvo_aacenc -b:a 128k "newfiles\%%~na.mp4" pause

این برنامه فایل های تبدیل شده را در فولدر جدیدی به نام newfiles قرار میدهد.