باسمه تعالی

یکی از مهمترین اخبار ماه گذشته هدف قرار دادن هواپیمای سوخوی ۲۴ روسی توسط ترکیه بود. شواهد منتشر شده بعدی حاکی از آن بود که بدون هماهنگی ناتو و آمریکا، هدف قرار دادن این هواپیما در یک بازه زمانی ۱۷ ثانیه ای که به مرزهای ترکیه نزدیک شده بود، عملی نبود. در اینجا دو مطلب است که باید بطور مجزا درباره آن بحث شود: اول اینکه هدف آمریکا از این کار چیست و دوم اینکه هدف ترکیه چیست و آیا واقعا ترکیه خواهد توانست خلافت عثمانی را احیا کند؟

غرب به سرکردگی آمریکا در بیان اهداف خود کاملا شفاف عمل کرده است و مبانی فکری خود را بطور روشن بیان کرده است. آمریکا مدعی است که حرف نهایی را در تعریف تمدن بشری میزند و لیبرال دموکراسی غربی سر منزل مقصود و پایان تاریخ است.خیلی واضح است که صاحب چنین ادعایی نمیتواند با دیگر عقاید همزیستی مسالمت آمیز داشته باشد و به تدریج سعی خواهد کرد که دیگران را در خود حل و هضم کند. اروپا هم پس از هزار سال جنگهای صلیبی وموفقیتهایی که در قرن گذشته به دست آورده، دیگر به همزیستی با اسلام فکر نمیکند و فرصت شکست نهایی اسلام را از دست نخواهند داد. ایران اسلامی هم به این دلیل که ایده مقاومت و بیداری اسلامی را دوباره زنده کرد، طبیعتا هدف اصلی حملات غرب خواهد بود.

حمایت آمریکا و دیگر کشورهای غربی از اسلام سلفی و راه اندازی جنگهای داخلی در دنیای اسلام، به منظور محدود کردن شیعیان، بر کسی پوشیده نیست. اینکه از چه زمانی غرب به فکر احیای تفکر سلفی، به عنوان آنتی تزی در مقابل ایران، افتاد، نمیتوانم دقیقا اظهار نظر کنم. بعضی ها ادعا میکنند که بعد از شکست اسرائیل از حزب الله در سال ۲۰۰۶ به این فکر افتادند که جریان های سلفی را به منظور تقابل با شیعیان تقویت کنند. به خاطر دارم که در سال ۲۰۰۵ که فیلم Kingdom Of Heaven ساخته ریدلی اسکات را دیدم ، خیلی تلاش کردم که جواب این سئوال را پیدا کنم که چرا غرب باید فیلمی از صلاح الدین ایوبی بسازد و در آن اینقدر این شخصیت را محترم  نشان دهد. شخصیتی که احترام بسیاری برای مسیحیان و  عبادتگاههای آنها قائل است. در حالی که پادشاه مسیحی اورشلیم را فردی جذامی که به خاطر گناه خود و یا پدرانش به چنین عذابی دچار شده، نشان داده بود. هزینه ساخت این فیلم بیش از ۸۰ میلیون دلار بیشتر از فروش آن بود که حاکی از این است که ساخت این فیلم فقط یک پروژه تجاری نبود. صلاح الدین ایوبی کسی بود که سلسله شیعی فاطمیان را در مصر، قبل از فتح بیت المقدس، سرنگون کرد و شیعیان آنجا را سرکوب کرد. از زمان حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ ، خیلی شفاف درباره هدف آمریکا در تقسیم عراق به سه بخش سنی و کرد و شیعه بحث میشد تا این کار به عنوان مانعی در راه پیشروی ایران باشد.

چند روز پیش در مقاله ای در این باره نوشته بودم که شواهدی در دست است که نشان میدهد که با توقف نسبی داعش و دیگر گروههای سلفی در سوریه و عراق، غرب در حال تمرکز بر روی استقلال کردستان است، به نحوی که این کردستان مستقل صهیونیستی بتواند مشکلات جدی امنیتی برای ایران و شیعیان عراق ایجاد کند. قطعا مقامات ترکیه از این قصد غرب آگاهی کامل دارند و خبر دارند که تشکیل کردستان مستقل به همان اندازه که برای ایران دردساز خواهد بود، برای آنها هم تنش و درگیری ایجاد خواهد کرد. بنابراین این سئوال مطرح شد که چرا باید ترکها با هدف قرار دادن هواپیمای روسی، به نقشه آمریکا کمک کنند؟

در ماه گذشته ترکها تبلیغات فراوانی روی سلاح های جنگی پیشرفته خود انجام دادند و چنان وانمود کردند که ترکیه ابرقدرتی است که توان شکست هر ابرقدرت دیگری را دارد. صرفنظر از اینکه چقدر این ادعا درست است، خود همین امر نشان از این دارد که رهبران ترک در حال اجرای یک تبلیغات روانی در کشور خود و دیگر کشورهای سنی هستند. چند روز پیش هم خبر رسید که ترکیه با قطر به توافق رسیده که پایگاهی نظامی در خلیج فارس تاسیس کند.. قبل از آن هم حضور نیروهای ترک در عراق و اعلام رسمی ترکها به دولت عراق در داشتن ادعای ارضی نسبت به موصل، خبرساز شده بود. این رجزخوانی ها و تحرکات ترکیه باعث عکس العمل ایرانیها هم شد و سردار سلامی چنین اظهار نظر کرد:

ترکیه می‌خواست نقش قدرت بزرگ منطقه ای را پس از بیداری اسلامی ایفا کند اما می بینید که این کشور ظرفیت تاثیر گزاری بر 10متر آن سوی مرز خودش را هم ندارد و پس از 5 سال هزینه سیاسی و مالی و اقتصادی هیچ توفیقی در هیچ عرصه ای بدست نیاورد... وی با بیان اینکه ترکیه را ناتوان استراتژیک با یک ارتش فانتزی می‌دانیم، افزود: بلوف‌ها و تهدیدهای آنها به پشتوانه آمریکایی‌هاست... جانشین فرمانده کل سپاه گفت: ترکیه ظرفیت توسعه ندارد. یک ارتش فانتزی با تجهیزات شیک که یک بار هم نتوانست با کردها بجنگد.

امیدوارم این حرفها فقط در حد رجزخوانی باشد و نه تحلیل استراتژیک. چون ممکن است غرب وقتی از موفقیت دیگر پروژه ها در تقابل با ایران ناامید شود، در نهایت به احیای امپراطوری عثمانی راضی شود. البته خیال غرب از این مطلب راحت است که پس از برداشتن ایران از سر راه، ابزارهای زیادی برای متلاشی کردن عثمانی ها دارد. هدف اصلی غرب این است که اسلام به عنوان یک مکتب فکری از صحنه روزگار محو شود، بنابراین به ابقای خلافت عثمانی در طولانی مدت راضی نخواهد شد. دست کم گرفتن عثمانی ها هم کار درستی نیست. به این دلیل که این حکومت در گذشته توانسته برای مدتی طولانی با ایران شیعی تقابل داشته باشد و احتمال اینکه بتواند دوباره مسئله ساز شود، وجود دارد.

اما درباره اینکه هدف ترکها از همراهی با آمریکا در زدن هواپیمای روسی چه بود، احتمال میدهم که ترکها چنین حساب کرده بودند که اگر درگیری با روسیه شدت بگیرد و ناتو از ترکیه حمایت کند، ممکن است بتوانند تحرکات روسیه در سوریه را محدود کنند و یا کلا آنها را از منطقه بیرون بیاندازند. اگر هم ناتو حمایت نکند، این عدم حمایت را بهانه خوبی قرار دهند که عضویت خود در ناتو را به تعلیق در آورند. کشورهای اروپایی خیلی سریع عدم همراهی خود با ترکیه را اعلان کردند و خیلی صریح این را بیان کردند که از افزایش درگیری با روسیه استقبال نمیکنند. آمریکا هم در عمل نشان داد که توان عملیاتی چندانی برای درگیری ندارد. اخیرا هم ۱۲ هواپیمای جنگی خود را از پایگاه اینجرلیک به انگلیس منتقل کرد. ترکیه با زدن هواپیمای روسی دهها میلیارد دلار ضرر اقتصادی کرد و اگر فقط این حرکت آنها بر اساس یک تصمیم گیری آنی بود، جا داشت که با دادن خسارت و عذرخواهی مسئله را حل میکردند. اما چنین نشد، پس میتوان نتیجه گرفت که ترکیه اهداف بلندتری را دنبال میکند.

عضویت در ناتو به ترکیه کمک میکند که در برابر حملات دشمنان توان بیشتری برای دفاع از خود داشته باشد. اما از طرف دیگر باعث میشود که نتوانند هر آن که هوس کردند به ماجراجویی های نظامی بپردازند.. خود همین عامل محدودیتی است که احتمال دارد ترکیه را به خروج از این پیمان تشویق کند. اینکه چقدر رهبران ترکیه در احیای خلافت عثمانی موفق شوند، هنوز معلوم نیست. اما دو چیز از حالا معلوم است: اول اینکه هدف اصلی غرب از کمک به احیای این خلافت، از بین بردن ایران است و دوم اینکه اگر به فرض که این کار با موفقیت انجام شود، غرب راضی به ابقای این خلافت نخواهد شد و آنرا متلاشی خواهد کرد. اگر هم این نقشه به هدف خود نرسید، حداقل تمام کشورهای اسلامی با هم تضعیف میشوند و گرفتار جنگ داخلی خواهند بود.

بنابراین اگر رهبران ترکیه عاقل باشند، به جای احیای خلافت عثمانی، باید به فکر ایجاد اتحادیه بین کشورهای اسلامی و افزایش ارتباطات فرهنگی و اقتصادی بین آنها باشند تا در طولانی مدت بتوانند جایگاه قدیمی خود در بین کشورهای اسلامی را بدست آورند. در شرایط موجود بازی آنها باخت-باخت برای همه است.