باسمه تعالی

امروز ایمیلی دریافت کردم بر این مضمون که:

همه ما بارها از خود پرسیده ایم که این نیایش عربی "یا مقلب القلوب و الابصار،..." که تا امروز بر سر سفره های هفت سین می شنویم، چه پیوندی با نوروز پارسی دارد!

نوروز یک جشن پرپیشینه و کاملا پارسی است و به هیچ وجه به اعراب وزبان عربی مربوط نمیشود. اصلا شایسته نیست  که ما ایرانیان، این آئین ایرانی را با ادعیه عربی آنچنان که تا امروز رسم بوده، جشن بگیریم. ما با خدای خود به پارسی سخن میگوئیم. چگونه آن خدایی که جز عربی نداند، میتواند خدای من باشد.

شخصا در این که کسی خدا را با زبانی غیر عربی بخواند، اشکالی نمی یابم. دعای عربی "یا مقلب القلوب و الابصار،..." نیز هرچند دعای زیبایی است، سند معتبری ندارد و معلوم نیست از چه کسی نقل شده است و مبدع آن کیست. بنابراین جایگزینی آن با دعایی دیگر و زبانی دیگر، باعث برانگیختن احساسات من نخواهد شد. اما چند فرض غلط در مطلب نقل شده وجود دارد که جا دارد توضیح داده شود:

  • --- نوروز، یعنی روز نو. اولین روز فصل بهار مثل خود فصل بهار یک امر واقعی و تکوینی است، و به جمشید و کیومرث ارتباط ندارد. این روز قبل از آن که ایران و ایرانی وجود داشته باشد، گرامی داشته میشد و بخشی از تاریخ آن در ذیل خواهد آمد. بنابراین ادعای اینکه چنین عیدی اختراع ایرانی هاست، معتبر نیست. البته افتخار ایرانی ها این است که وقتی بعضی اقوام دیگر احترام این روز را ضایع کردند، آنها این روز را گرامی نگه داشتند.
  • --- مخالفتهایی که از طرف بعضی مصادر دین در رابطه با عید نوروز بیان شده، در رابطه با رسوم خرافی اقوام مختلف که به عنوان سنت خود در این روز انجام میدادند بوده است، مثلا آتش بازی ایرانی ها و امثالهم. اگر نه اهمیت نوروز به عنوان امری تکوینی قابل انکار نیست.
  • --- رسوم و اعیاد بسیاری در قدیم رایج بوده، و طبیعتا بعضی از آنها در گذر زمان دستخوش تغییر و فراموشی میشوند. اما بسیاری از آنها فقط از آن جهت که مهر تایید اسلام بر آن نخورده، توسط مردم ترک شده است. با اطمینان عرض میکنم که اگر اسلام نوروز را فقط به عنوان رسمی ایرانی که متباین با دین است، می یافت قطعا مسلمانان ایران پیش قدم در محو این رسم بودند و امروز اثری از چنین رسمی برجا نمانده بود.
  • --- بعضی ها از جمله فرستنده جملات فوق الذکر سعی دارند که ایرانی بودن را به عنوان هویتی مستقل در مقابل دین قرار دهند که البته حرکتی پوچ است. در اثبات پوچ بودن آن همین بس که تمام تفاخرهای قومی و نژادی و فرهنگی ایرانی ها در اوج قدرت امپراطوری ایران، نتوانست مانع پذیرش دین اسلام توسط ایرانی ها شود، حالا چطور بعد از گذشت این همه سال امید دارند که بر پایه همان سنت ها و قوم گرایی قدیم که بی خاصیتی خود را قبلا بارها نشان داده است، هویتی جایگزین دین ایجاد کنند.

در ذیل فقط موارد معدودی از حوادثی که در تاریخ رخداد آن در نوروز ثبت شده، آورده شده است. هرچند که لیست کامل موارد، قطعا بسیار مفصل تر از این مجمل خواهد شد:

  • --- شکستن بت ها توسط ابراهیم (ع) که حدود 4000 سال پیش رخ داد، در نوروز بود، چون این روزی بود که مردم بابل برای بزرگداشت آن به دشت میرفتند.
  • --- امتحان ابراهیم در قربانی اسماعیل (س) و معاف شدن و نهی آدمیان از قربانی یکدیگر و فرزندان خود برای بقیه تاریخ، در نوروز بود. بنابراین نوروز سالگرد شمسی عید قربان است.
  • --- آیه 59 سوره طه در بیان داستان موسی و قراری که موسی با فرعون و ساحران او میگذارد، میفرماید: قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَن يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًى موسی گفت: وعده گاه شما روز جشن است [روزی که] همه مردم را پیش از ظهر گرد هم می آورند. روز جشن که در آن مردم لباس نو و زینت های خود را میپوشیدند و گرد هم جمع میشدند، نوروز بود که در مصر قدیم هم از هزاران سال پیش گرامی داشته میشد.
  • --- نوروز روزی است که طغیان آب فروکش کرد و کشتی نوح بر کوه جودی کناره گرفت.
  • --- روز نزول وحی توسط جبرئیل بر پیامبر اکرم، صل الله علیه وآله در غار حرا، نوروز بود.
  • --- هنگام فتح مکه در روز نوروز، در سالگرد روزی که ابراهیم بت ها را شکست، پیامبر اسلام، حضرت علی را بر شانه خود گذاشت تا او بتهای قریش را از بیت الحرام پایین کشیده، و آنها را درهم شکند.
  • --- پس از حجه الوداع، در روز نوروز در غدیر خم، پیامبر خدا جانشینی علی علیه السلام را ابلاغ کرد.
  • --- نوروز روزی خواهد بود که قائم آل محمد (ع) در آن روز ظاهر می گردد و بالاخره نوروز روزی خواهد بود که ایشان در این روز بر دجال پیروز می شود.

در پایان باز بر این مطلب تاکید میکنم که گرامیداشت نوروز در بین تمام اقوام باستانی رایج بوده و معرفی آن به عنوان رسم وسنتی پارسی که عربها سعی در محو آن داشته اند، دروغی سخیف بیش نیست. بنابراین لازمه گرامیداشت نوروز، انجام سنت های خرافی قدیمی و بعضا سنت های اختراعی جدید که به تقلب به اسم سنت پارسی به خورد مردم داده میشود، نیست.