باسمه تعالی

درک بسیاری از مفاهیم ریاضی برای همه ممکن نیست. لذا بسیاری از اهل رشته‌های علمی دیگر بدون اینکه صحت وسقم قضایای ریاضی را خود بررسی کنند، آن‌ها را درست فرض کرده و از آن در رشته علمی خود استفاده میکنند. اگر این محاسبات غلط ریاضی را ریشه‌یابی کنیم و هر آنچه که بر مبنای آن‌ها مطرح شده را کنار بگذاریم، بخش عمده‌ای از آنچه که به عنوان کاخ علم مدرن می‌شناسیم، فرو خواهد ریخت. داستان مباحث مطرح شده در چند دهه اخیر درباره گرمایش زمین یکی از این موارد است. محققان هواشناسی از چند دهه گذشته پیش‌بینی کرده بودند که با دو برابر شدن دی‌اکسید کربن در جو زمین درجه حرارت سطح زمین ۱۰ تا ۱۲ درجه سانتیگراد اضافه خواهد شد. با‌گذشت زمان معلوم شد که روند گرمایش زمین مطابق پیش‌بینی ها پیش نمیرود. بالاخره آقای Christopher Monckton در کنفرانس Climate Change Conference در ۸ سپتامبر سال ۲۰۱۶ بی‌اعتباری مبانی ریاضی مدلهایی که برای این پیش‌بینی استفاده شده بود را، در حضور دهها شخصیت مطرح و معروف علمی، ثابت کرد. در آن کنفرانس آقای William Happer نیز جنبه‌های دیگری از ایرادات مدل‌سازی ها را مطرح کرده بود.

اضافه شدن گاز دی‌اکسید کربن تنها عامل برای گرمایش زمین نیست. بلکه فعالیتهای خورشیدی عامل اصلی تغییر حرارت زمین است. محاسبات جدید نشان میدهد که حتی با اغماض از نقش خورشید، دو برابر شدن این گاز در جو زمین، حداکثر به اضافه شدن حرارت به میزان ۲ تا ۳ درجه منجر خواهد شد. بنابراین فرض نقش انسان در فرآیند گرمایش زمین مبنایی ندارد.

ماجرای این اشتباه اخیر این است که برای مدل سازی تغییر درجه حرارت زمین با اضافه شدن گاز CO2، دانشمندان هواشناسی از روش مدل سازی فیدبک در مدارات الکترونیک استفاده کرده بودند. اما این روش محاسبه را درست درک نکرده بودند و همین مطلب باعث شده بود که همه مدل های کامپیوتری گرمایش زمین نتایج غلطی را ارائه دهند.

متأسفانه خبرهای علمی مستقل در رسانه‌های ایرانی به ندرت می‌شود پیدا کرد. اکثر آن‌ها فقط خبرهایی را قابل نقل میدانند که از رسانه‌هایی پخش شود که بوقهای تبلیغاتی استکباری هستند. خبر مذکور مربوط به یک کنفرانس علمی معتبر با حضور مطرح‌ترین شخصیت‌های علمی دنیا بود. بنابراین اخبار آن را نمیشود، حداقل از دید جوامع علمی ایران، بی‌اعتبار فرض کرد و قاعدتاً باید در رسانه‌های ایرانی انعکاس پیدا میکرد. اما شخصاً چنین چیزی را برخورد نکردم. رسانه‌های مطرح غربی از پوشش چنین خبرهایی خودداری میکنند، چون با خط تبلیغاتی غربیها و جنگ روانی آنها همخوانی ندارد.

اتفاق ناگوار دیگری که در ایران درحال افتادن است این است که اخباری که از نظر علمی هیچ اعتباری ندارند و فقط در راستای خط جنگ روانی غربیها در ظاهری علمی مطرح می‌شوند را از زبان مسئولین ایرانی میشنویم. مثلاً ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست، چندی پیش خبری را از قول ناسا نقل کرد با این مضمون که کل کشورهای ساحل خلیج فارس برای چند ده سال دچار خشکسالی خواهند شد. در همین وبلاگ در این باره زیاد بحث کرده‌ام که چنین خبرهایی فقط جنگ روانی است و حتی از همان ریاضیات غلط و مدل های بی‌اعتبار هم نمیشود چنین نتایجی گرفت.

در مقاله دیگری قبلاً درباره یک قضیه غلط ریاضی که حدود ۱۰۰ سال پیش مطرح شده بود، بحث کرده‌ام. این قضیه غلط مبنای مباحث اولیه در نظریه String Theory و محاسبات Casimir force و بسیاری از نظریه های دیگر بوده است. آن مقالات اولیه و تمام مقالات بعدی که مقالات قبلی را مبنای خود قرار داده‌اند هیچ اعتبار علمی ندارند. اگر این محاسبات غلط ریاضی را ریشه‌یابی کنیم و هر آنچه که بر مبنای آن‌ها مطرح شده را کنار بگذاریم، تقریباً چیزی از فیزیک نظری باقی نمی‌ماند. بقیه رشته‌های علمی دیگر نیز کم و بیش دچار این مشکل هستند.

در مقاله دیگری تحت عنوان نیمه عمر دانسته‌های علم تجربی در این باره توضیح داده بودم که بعضی مواقع شخصی یک قضیه ریاضی را مطرح میکند که تدریس آن در مدرسه‌ها ۳۰۰ سال سابقه دارد، اما آن فرد از آن بی‌اطلاع است و فکر میکند که خودش آنرا کشف کرده است. دیگر افراد اهل آن رشته علمی هم همانند آن فرد بی‌اطلاع هستند و در صدها مقاله علمی دیگر به آن مقاله رجوع میدهند. مواقع دیگری هم هست که یک قضیه غلط مبنا قرار میگیرد و برای بیش از صد سال همه اهل یک رشته محاسبات خود را بر اساس درست بودن آن انجام داده و در مقالات می‌آورند. چنین بیدقتی‌هایی باعث می‌شود که کل دستاورد اهل آن فن در یک قرن بی‌اعتبار شود.

متأسفانه چنین مواردی را در دنیای علم معاصر می‌شود یافت. عجله‌ای که اهل علوم مختلف برای عرضه مطالب جدید دارند باعث می‌شود که فرصت کافی برای راستی‌آزمایی نتایج قبلی نداشته باشند و این اشتباهات را مبنای کار خود قرار دهند. با‌ گذشت زمان هم پیدا کردن اشتباهات مبنایی سخت‌تر میشود.