باسمه تعالی

زلزله یکشنبه شب که در غرب ایران رخ داد، به قدری بزرگ و قوی بود که طی ۵۰ سال اخیر در آن ناحیه بی‌سابقه بود و لرزش آن در ۱۶ استان کشور و ۸ کشور همسایه ایران و عراق حس شد. امروز فیلمی دیدم که ادعا می‌شد که در هنگام زلزله گرفته شده و نشان‌دهنده انفجار نور در آسمان هنگام زلزله بود. درباره علت این نور شایعات زیادی ظاهرا جریان دارد، که باعث شد در این مقاله درباره آن بحث کنم.

ظاهرا از همان زمان وقوع، عده‌ای در شبکه‌های اجتماعی به پخش شایعات درباره علت زلزله و ایجاد ترس در دلهای مردم اقدام کردند. هر زمانی که یک حادثه طبیعی رخ می‌دهد، عوامل کشورهای ابرقدرت به منظور پیش بردن پروپاگاندای خود و جنگ روانی، آن حادثه را به استفاده از تکنولوژی‌های مخفی و مخوف ابرقدرتها نسبت می‌دهند. متاسفانه در ایران عده‌ای از مزدوران بی‌جیره و مواجب دشمنان هستند، که باید به راستی آنها را مُرجِفون، یعنی کسانی که اراجیف می‌گویند، نامید. این افراد بدون اینکه هیچ سود قابل تصوری در پخش پروپاگاندای دشمنان داشته باشند، پروپاگاندا را با آب و تاب و اغراق بازتاب می‌دهند؛ و به نحوی رفتار می‌کنند که انگار زبون و ذلیل بودن یک فضیلت است. اما وقتی که خبر واقعی و تحلیل درست را بشنوند، خود را به کری و کوری می‌زنند و انگار که اصلا خبر چیزی نیست که قابل توجه آنها باشد.

باسمه تعالی

این هفته خبرهای زیادی در منطقه خاورمیانه رخ داد و سیر تحولات بعضی از تحلیل‌گران را به این جمع‌بندی رساند که ممکن است که در شرایط پیش از درگیری نظامی قرار گرفته باشیم. اما شاید کمی سعه صدر و حوصله لازم باشد تا حقیقت ماجراها روشن‌تر شود. سیر خبرها از همان روز اول هفته با دعوت سعد حریری، نخست‌وزیر لبنان، به عربستان و اعلام استعفای او از خبرگزاری سعودی العربیه، و بدون اطلاع هیچ‌کس در لبنان، شروع شد. در همان زمان ولیعهد به دستور شاه، کمیته مبارزه با فساد را تشکیل داد و بدون فوت وقت ۱۱ نفر از شاهزاده‌های عربستان را به اتهام فساد دستگیر کرد. ظاهراً بعضی از تحلیل‌گران چنین استنباط کرده بودند که استعفای سعد حریری اولین تیری است که عربستان برای هدف قرار دادن حزب‌الله لبنان شلیک کرده و قدم‌‌های بعدی نیز در راه است. یکی از اتفاقاتی که به این استنباط کمک کرده بود، اظهاراتی بود که ثامرالسَبهان، وزیر امور خلیج عربستان، در دیدار خود از لبنان، در ۱۰ روز پیش، داشت. او در صحبتهای خود خواستار نابودی حزب‌الله شده بود و قول داده بود که تحولات شگرفی در راه است.

چند ساعت بعد از اعلام استعفای حریری، یمنی‌ها دو موشک بُرکان را به سوی فرودگاه ریاض پرتاب کردند که حداقل یکی از آن‌ها به هدف خورده و احتمال دارد که دیگری توسط موشکهای پاتریوت منهدم شده باشد. تلقی عربستان این بود که ایران و متحدانش با شلیک این موشکها قصد دارند پیام اخطاری بدهند و هزینه بالای حمله به حزب‌الله را گوشزد کنند. قاعدتاً همزمانی پرتاب موشکها احتمال چنین فرضی را زیاد میکند.

اخبار روزهای آتی نیز نشان داد که ایران واقعاً احتمال درگیری نظامی را جدی گرفته است. در روز یک‌شنبه چند انتصاب و جابجایی در بالاترین رده‌های ارتش صورت گرفت، که از نظر تحلیل‌گران نظامی به عنوان آمادگی برای رزم تعبیر شد. در این روز اسرائیل بزرگترین رزمایش هوایی تاریخ خود را آغاز کرد. دعوت فرمانده ارتش پاکستان به ایران نیز چنین تفسیر شد که ایران قصد دارد پاکستان را متقاعد کند که در هر درگیری بین عربستان و ایران بیطرف بماند.

باسمه تعالی

در شروع قرن گذشته میلادی متوسط امید به زندگی در دنیا بین ۴۰ و ۵۰ سال بود. در پایان این قرن این رقم به حدود ۷۰ سال رسید. تبلیغات شرکت‌های دارویی چنین بود که کشف آنتی‌بیوتیک و استفاده از واکسیناسیون، باعث شد که بیماری‌های واگیردار زیادی، مانند مالاریا، دیفتری ، سل، تب زرد و آبله برای همیشه ریشه‌کن شوند. البته این ادعا هیچ‌وقت اثبات علمی نشد و عامل کم شدن مرگ و میر در اثر این بیماری‌ها، می‌تواند فقط سالم‌سازی آب آشامیدنی و بهبود یافتن بهداشت عمومی باشد. حتی در اواخر قرن بیستم جشن‌هایی برای اعلام ریشه‌کن شدن بعضی از این بیماری‌ها برگزار شد.

اما به تدریج معلوم شد که این یک خیال خام است و این بیماری‌ها به سادگی قابل حذف نیستند.