باسمه تعالی

این روزها خبر عملیات نظامی گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام که دیگران آنها را به نام مخفف داعش میخوانند، در سامرا و موصل از تقریبا تمام خبرگزاری های عالم شنیده میشد. چند روز پیش خبر حمله به سامرا به گوش رسید که پیش فرض شخصی ام این بود که فقط به قصد تخریب حرم امام هادی (ع) و حرم امام حسن عسکری (ع) است و به علت نزدیکی زیاد سامرا به بغداد توان حفظ این شهر را ندارند، چون برآورد رسمی از تعداد کل نیروهای داعش در عراق بیش ار 6 تا 7 هزار نفر نبود. اما وقتی دیروز آنها به موصل که شهری با دو میلیون جمعیت و شهر دوم عراق است، حمله کردند و توانستند کل شهر را به تصرف درآورند، معلوم شد که برآوردها از توان نظامی داعش درست نبوده است. به علاوه داعش توانست رکورد جهانی بزرگترین شهر در تاریخ که توسط گروهی پارتیزان تصرف شده است، را به نام خود ثبت کند. سرعت عمل داعش در تصرف موصل که در شمال عراق است و همچنین حمله همزمان به سامرا و بسیاری از شهرک های شیعه نشین اطراف بغداد نشان از این دارد که مدیریت نظامی اعمال شده توسط آنها از چیزی که از یک گروهک بشود انتظار داشت، بالاتر است.

اینکه مدافعین حرمین عسکریین مقاومت سختی کنند و نگذارند داعش بر آن دو حرم مسلط شود، کاملا قابل انتظار بود و احتمالا خود داعش هم امید تصرف یکباره آن را نداشته اند. اما این حمله باعث شد تمام توجه عراق و شیعیان به سامرا جلب شود و از بقیه مناطق غفلت کنند. شاید دلیل حمله داعش به این شهر هم همین بوده باشد تا همه توجه ها را به سامرا جلب کند و بتواند از فرصت ایجاد شده برای اهداف بزرگتر مانند تصرف موصل استفاده کند.

عکس هایی که از موصل دیدم بعضا عجیب بود. در یکی از آنها مقدار زیادی لباس نظامی روی زمین ریخته شده که گویا متعلق به سربازان عراقی بود که قصد فرار از شهر را داشتند و میخواستند کسی متوجه نظامی بودن آنها نشود. عنوانی که داعش در تبلیغات خود برای عملیات نظامی اخیر انتخاب کرده "تطهير عاصمة بني العباس من الرافضة الأنجاس" یعنی پاکسازی پایتخت بنی عباس از نجاست شیعیان است. انتخاب همین عنوان قابل تامل است. با توجه به اینکه پایتخت تاریخی بنی عباس سامرا و قبل از آن بغداد بوده، باید با توجه به قدرت گرفتن روزافزون آنها و پیوستن زندانیان فراری به آنها، انتظار حملات بیشتری را به سامرا و بغداد داشت.

اما این اتفاقات مطلب دیگری را که از قدیم در کتاب غیبت نعمانی خوانده بودم، در ذهنم تداعی کرد:

امام باقر (ع) مي فرمايند: ناگزیر بني عبّاس بايد به حكومت برسند. پس چون به حكومت رسیدند و به اختلاف افتادند و رشته كارشان از هم گسيخت، خراساني و سفياني بر آنان خروج كنند، اين از مشرق و آن از مغرب و همچون دو اسب مسابقه بسوي كوفه از يكديگر پيشي مي گيرند، اين از اينجا و آن از آنجا تا آنكه نابوديشان (يعني نابودي بني عبّاس) بدست آن دو انجام مي پذيرد. هان كه آن دو يك نفر از آنان را هرگز بجاي نخواهد گذاشت. (صحفه 173 ترجمه)

در صفحه 198 ترجمه نیز چنین آمده:

عليّ بن حمزه گفت در فاصله مكّه و مدينه رفيق موسي بن جعفر (ع) بود. روزي مرا فرمود: اي علي! اگر همه اهل آسمانها و زمين بر بني عبّاس خروج كنند زمين از خون همه شان سيراب مي شود تا آنكه سفياني خروج كند. به حضرتش عرض كردم: آقاي من! كار سفياني از حتميّات است؟ فرمود: آري. سپس اندكي سر به زير افكند و سر برداشت و فرمود: حكومت بني عبّاس، حيله و نيرنگ است از ميان مي رود تا آنجا كه گويند ديگر چيزي از آن باقي نمانده است سپس نوسازي مي شود تا آنجا كه گفته مي شود چيزي بر آن نگذشته است.

شاید این احادیث برای قدیمی ترها مفهومی نداشت، چون بنی عباس را منقرض شده فرض میکردند و امکان بازگشت حکومت آنها را هم محال. اما اینکه داعش هدف خود در عراق را برپایی حکومت مجدد عباسی اعلان کند، جای تامل است.

زمانه عجیبی است. زهران علوش از رهبران جبهه اسلامی در سوریه هدف قیام خود را برپایی دوباره حکومت بنی امیه و رسیدن به مجد و شکوه آن دوره اعلان میکند و داعش در عراق دنبال تجدید سلطنت بنی عباس است.